Η τουρκική θεωρία της γαλάζιας πατρίδας: πολιτικό υπόβαθρο και συνέπειες στην Ανατολική Μεσόγειο

Abstract

Η σημερινή Τουρκία διαπνέεται από τα οράματα του νέο-οθωμανισμού και του παντουρκισμού προκειμένου να καταστεί η ηγέτιδα περιφερειακή δύναμη της Ανατολικής Μεσογείου. Η στρατηγική αυτή εκδηλώνεται σε θαλάσσιο επίπεδο μέσω του γεωστρατηγικού οράματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» που αποτυπώνει τους στρατηγικούς στόχους της χώρας. Άλλωστε, η ναυτική ισχύς θεωρείται καθοριστικής σημασίας για την επιτυχή ανάπτυξη ενός κράτους κατά τη γεωπολιτική θεώρηση. Το ευρύτερο γεωπολιτικό όραμα της χώρας κωδικοποιείται με τις τουρκικές επιδιώξεις για το 2023, το 2053 και το 2071. Ακόμα, η εκπλήρωση των θαλασσίων στόχων περνάει μέσα από την εκμηδένιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων των ελληνικών νησιών, καθώς και του νησιωτικού κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό, συνάφθηκε το Μνημόνιο Κατανόησης για τον καθορισμό θαλασσίων ζωνών Τουρκίας-Λιβύης, ώστε να δημιουργηθούν πολιτικά και νομικά τετελεσμένα στην περιοχή. Η Ελλάδα και η Αίγυπτος απάντησαν με συμφωνία μερικής οριοθέτησης προκειμένου να διεμβολίσουν το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Παρόλα αυτά, η περιοχή ανάμεσα στον 28ο και 32ο Μεσημβρινό δεν έχει οριοθετηθεί από κάποια διακρατική «συμφωνία» εκτός από τη συμφωνία Τουρκίας-«ΤΔΒΚ». Η ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων δίνει έντονη γεωοικονομική χροιά στις εξελίξεις. Η Τουρκία καλείται να πετύχει το όραμα της Γαλάζιας Πατρίδας εναντίον του συνασπισμού Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ για την κατασκευή του East Med. Η στρατιωτικοποίηση της πρόσφατης κρίσης Ελλάδας-Τουρκίας αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο σύγκρουσης. Ειδικά από τη στιγμή που οι επιδιώξεις της Τουρκίας στηρίζονται στην πολιτική ισχύ παρά στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας καθιστώντας οποιοδήποτε συμβιβασμό δύσκολο. Tέλος, μέσα σε μία περίπλοκη ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα στους περιφερειακούς και τους παγκόσμιους δρώντες τα κράτη καλούνται να επιτύχουν τις γεωστρατηγικές τους επιδιώξεις.

Modern Turkey is inspired by the visions of neo-Ottomanism and pan-Turkism in order to become the leading regional power in the Eastern Mediterranean. This strategy is manifested at sea level through the geostrategic vision of the "Blue Homeland" which reflects the strategic goals of the country. After all, naval power is considered crucial to the successful development of one state from a geopolitical point of view. The wider geopolitical vision of the country is codified with the Turkish aspirations for 2023, 2053 and 2071. Still, the fulfillment of the maritime goals goes through the annihilation of the sovereign rights of the Greek islands, as well as the island country of the Republic of Cyprus. In this context, a Memorandum of Understanding was signed for the definition of Turkey-Libya maritime zones, in order to create political and legal fulfillment in the region. Greece and Egypt responded with a partial demarcation agreement in order to interfere with the Turkish-Libyan memorandum. However, the area between the 28th and 32nd Meridian has not been demarcated by any transnational agreement other than the Turkey-“TRNC” “agreement”. The discovery of new deposits gives a strong geo-economic tone to the developments. Turkey is called to achieve the vision of the Blue Homeland against the Greek-Cypriot-Israeli coalition for the construction of the East Med. The militarization of the recent Greek-Turkish crisis leaves open the possibility of conflict. Especially since Turkey's aspirations are based on political power rather than international law of the sea, making any compromise difficult. Finally, in a complex balance of power between regional and global actors, states are called upon to achieve their geostrategic goals.