Εμφανίσεις του ρυθμού μεταβολής σε σχολικά εγχειρίδια θετικών επιστημών: μια διεπιστημονική προσέγγιση για το μάθημα των οικονομικών επιστημών

Abstract

Στην παρούσα εργασία θα μελετηθεί ο ρυθμός μεταβολής και οι εμφανίσεις του στα σχολικά εγχειρίδια διαφορετικών επιστημονικών πεδίων, σε σύγκριση με αυτές στο μάθημα των Οικονομικών. Οι μαθητές τις Γ΄ Λυκείου έρχονται αντιμέτωποι με έννοιες όπως το Κόστος Ευκαιρίας, το Οριακό Προϊόν, το Οριακό κόστος και άλλες, που είναι πρωτόγνωρες για αυτούς. Είναι όμως αυτό πραγματικό; Μήπως απλά πρόκειται για μια έννοια που τους είναι οικεία και για την οποία υπάρχει ήδη η προ υπάρχουσα γνώση, αλλά οι μαθητές δεν κατορθώνουν να αναγνωρίσουν την διαφορετική της αναπαράσταση; Ακόμη και για αυτούς που δεν συγκλίνουν με το κονστρουκτιβιστικό μοντέλο η ύπαρξη προηγούμενης γνώσης θεωρείται σημαντική, διότι είναι αδύνατο για κάποιον να χτίσει νέα γνώση χωρίς να ξέρει ποια είναι η προγενέστερή του. (Kapur, 2011). Επομένως είναι πολύ σημαντικό για τους μαθητές να μπορούν να αναγνωρίσουν αυτές τις έννοιες και να τις συνδυάσουν με αυτά που ήδη γνωρίζουν, και να καταχτήσουν έτσι μεγαλύτερο επίπεδο γνώσης. Εξάλλου μέσω των αναπαραστάσεων υπάρχει η δυνατότητα υπέρβασης γνωστικών ή διδακτικών εμποδίων (Goldin & Shteingold, 2001) Βασισμένη σε αυτή την λογική, στην παρούσα εργασία ασχοληθήκαμε με την έννοια του ρυθμού μεταβολής. Αυτή η επιλογή δεν είναι τυχαία διότι ο ρυθμός μεταβολής έχει εξέχουσα σημασία στην οικονομική επιστήμη, αφού πολλά οικονομικά μοντέλα ισορροπούν σε σημεία που κάποιος ρυθμός μεταβολής ισούται με κάποιο ελάχιστο ή μέγιστο, (MR=MC=P, MC=min AVC, κτλ.). Σε αυτή την ανάλυση μια απλή γνώση ενός ορισμού η ενός τύπου δεν είναι αρκετή. Απαραίτητη είναι η πλήρη κατανόηση της έννοιας, αλλά και των διαφορετικών αναπαραστάσεων της, καθώς και η μετάβαση από την μία στην άλλη, δηλαδή από την εννοιολογική στην αλγεβρική, μετά στο σχεδιάγραμμα και τον πίνακα και αντίστροφα. Για την κατανόηση των Οικονομικών εννοιών είναι απαραίτητο οι μαθητές να κάνουν τις απαραίτητες συνδέσεις μεταξύ διαφορετικών επιστημονικών πεδίων, τις μετασυνδέσεις και έπειτα να κατακτήσουν την γνώση σε ένα μεταγνωστικό επίπεδο. Αυτό οφείλετε κυρίως στην φύση των Οικονομικών προβλημάτων, τα όποια είναι προβλήματα που προέρχονται από την καθημερινή μας ζωή και απαιτούν την διεπιστημονική οπτική για την επίλυση τους. Όλα αυτά ενώ αρχικά φαντάζουν άγνωστα, στην πραγματικότητα δεν είναι, και αν κάποιος εξαιρέσει την καθαρά οικονομική εννοιολογική τοποθέτηση όλες οι υπόλοιπες αναπαραστάσεις βρίσκονται ήδη στα σχολικά εγχειρίδια της φυσικής, της χημείας και των μαθηματικών απλά οι μαθητές αποτυγχάνουν να κάνουν την σύνδεση. Σύμφωνα με την «Ρεαλιστική Μαθηματική Εκπαίδευση» τα προβλήματα του πραγματικού κόσμου χρησιμοποιούνται σαν πηγή ή έναρξη για την εκμάθηση και την ανάπτυξη μαθηματικών εννοιών. Έτσι λοιπόν, καταδείξαμε αυτές τις εμφανίσεις που είναι διάσπαρτες στα σχολικά εγχειρίδια και τονίσαμε ότι, αν οι μαθητές μπορούν να τις αναγνωρίσουν και μπορέσουν να κάνουν τις απαραίτητες συνδέσεις, θα επιτύχουν ένα υψηλότερο επίπεδο γνώσης. Βέβαια σε αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη και ο τρόπος που παρουσιάζονται οι έννοιες στα σχολικά εγχειρίδια καθώς και η προσέγγιση που γίνεται από τον εκάστοτε εκπαιδευτικό, των οποίων οι ρόλοι είναι πολύ σημαντικοί. Όλα τα παραπάνω έγιναν με βάση την συστημική προσέγγιση και με εναρκτήριο τις εμφανίσεις της έννοιας του ρυθμού μεταβολής στα σχολικά εγχειρίδια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και πιο συγκεκριμένα στις τάξεις του Λυκείου και τα μαθήματα των Μαθηματικών, της Φυσικής, της Χημείας και των Αρχών Οικονομικής Επιστήμης. Πιο συγκεκριμένα αφού έγινε μια ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης, κατόπιν επικεντρωθήκαμε στην μελέτη των σχολικών εγχειριδίων και της εμφανίσεις του ρυθμού μεταβολής σε διαφορετικά επιστημονικά πεδία. Έπειτα αναλύσαμε αυτές τις εμφανίσεις με συγκεκριμένα κριτήρια για να διαπιστώσουμε τις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις μεταξύ των επιστημονικών πεδίων και τα συγκρίναμε με αυτές στο μάθημα του Α.Ο.Θ. (Αρχές Οικονομικής Θεωρία). Έτσι μπορέσαμε να καταλάβουμε καλύτερα τον τρόπο που αντιδρούν οι μαθητές όταν έρχονται αντιμέτωποι με τις διαφορετικές αναπαραστάσεις, και πως καταφέρνουν να κάνουν τις συνδέσεις και μετασυνδέσεις μεταξύ των διαφορετικών εννοιών ώστε να φτάσουν στο μεταγνωστικό επίπεδο που είναι απαραίτητο για την επίλυση των οικονομικών προβλημάτων.