Ο τομέας της εφοδιαστικής αλυσίδας στην Ελλάδα: διερεύνηση υφιστάμενης κατάστασης και προοπτικών

Abstract

Η Εφοδιαστική Αλυσίδα περιλαμβάνει το σχεδιασμό και τη διαχείριση των δραστηριοτήτων που αφορούν στην πρόβλεψη της ζήτησης, στην προμήθεια και διαχείριση του αποθέματος, στην αποθήκευση και μεταφορά των προϊόντων αλλά και την επικοινωνία με τα κανάλια διανομής. Ο βασικός σκοπός της είναι η μεγιστοποίηση της ικανοποίησης του πελάτη με παράλληλη μείωση του λειτουργικού κόστους. Η Εφοδιαστική αποτελεί το υποσύνολο των διεργασιών της Εφοδιαστικής Αλυσίδας που αφορούν στον έλεγχο της ροής αγαθών και εμπορευμάτων προς τον πελάτη και αντιστρόφως, αλλά και στην συνεχή ροή των απαραίτητων πληροφοριών. Τα Logistics αποτελούν μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, κατέχοντας σημαντική συνεισφορά ύψους 9,5% στο ΑΕΠ της και 11 δις ευρώ στην ΑΠΑ της. Ο κλάδος αναβαθμίζεται με σταθερά και ανοδικά βήματα, σημειώνοντας σχετική άνοδο στον Logistics Performance Index (LPI) της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2018 (42η θέση). Η παρούσα διπλωματική εργασία αποσκοπεί στη διερεύνηση της υφιστάμενης κατάστασης και των προοπτικών του τομέα της Εφοδιαστικής Αλυσίδας στην Ελλάδα. Τα εργαλεία της διερεύνησης αποτελούν αφενός τα στοιχεία που συλλέχθηκαν (δευτερογενής έρευνα) από επίσημους φορείς (π.χ. ΕΛΣΤΑΤ) καθώς κι από την εκπόνηση Πανελλήνιας Έρευνας (πρωτογενής έρευνα) που διεξήχθη το καλοκαίρι του 2021 ανάμεσα σε 207 εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο και ανταποκρίθηκαν σε αυτήν. Η συγκεκριμένη έρευνα αποτελεί την 5η Πανελλήνια Έρευνα Logistics στην Ελλάδα, η οποία εκπονείται μέσω δομημένου ερωτηματολογίου που αναπτύχθηκε από το Εργαστήριο Συ.Σ.Πα.Λ. του Τμήματος Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης Πανεπιστημίου Αιγαίου και της Ελληνικής Εταιρείας Logistics. Από τη μελέτη της υφιστάμενης κατάστασης στις εμπορευματικές ροές, διαπιστώνεται πως η οδική μεταφορά αποτελεί το κυρίαρχο μέσο στη χώρα, με κύριες προκλήσεις το γηρασμένο στόλο οχημάτων και την περιορισμένη χωρητικότητά του. Οι Ελληνικοί λιμένες αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερο εκτόπισμα και έχουν σημαντικές προοπτικές εξέλιξης σε Ευρώπη και Βαλκάνια, ενώ ο σιδηρόδρομος μένει σχετικά ανεκμετάλλευτος λόγω αδυναμιών στις υποδομές. Οι αποθηκευτικοί χώροι των εταιρειών είναι μικροί σε μέγεθος, με τις 3PL να αυξάνουν σημαντικά την αποθηκευτική τους ικανότητα, παρόλα αυτά η ανάθεση σε τρίτους παρουσιάζει περιθώρια ανάπτυξης. Σε αντίθεση με τη μικρή τους απορρόφηση, θετικό πρόσημο αφήνει το γεγονός ότι προσφέρουν ικανοποιητική γκάμα υπηρεσιών στους αποθέτες τους, αλλά χρειάζεται να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικές μέσω σχετικών επενδύσεων σε εκπαίδευση και περισσότερα συστήματα σε Διανομή και Αποθήκευση. Στην Πανελλήνια Έρευνα γίνεται λόγος για σημαντικά και επίκαιρα θέματα του κλάδου όπως οι προκλήσεις της ελληνικής αγοράς, ο αντίκτυπος της πανδημίας COVID-19 και οι 13 μελλοντικές τάσεις των logistics στους τομείς της εξωστρέφειας, των συνεργειών, της παροχής υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας, του περιβάλλοντος και του ψηφιακού μετασχηματισμού των εταιρειών. Η φωνή της αγοράς είναι αισιόδοξη για το μέλλον των εγχώριων logistics ενώ επίσης υπάρχει επιθυμία των εταιρειών για δράσεις αναδιοργάνωσης και εκσυγχρονισμού της Εφοδιαστικής τους Αλυσίδας, με κύριο επιταχυντή την πανδημία. Ωστόσο, υπάρχουν εθνικές και εσωτερικές προκλήσεις που αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη του κλάδου, όπως η νομοθεσία αναφορικά με την αδειοδότηση ΚΑΔ, η ανάγκη για μεγαλύτερη εκπαίδευση του προσωπικού και η έλλειψη χρηματοδοτικών κινήτρων και κεφαλαίων. Ευκαιρία για τον κλάδο logistics αποτελεί η ανάπτυξη των δύο Εμπορευματικών Πάρκων Εθνικής Εμβέλειας (Θριάσιο Πεδίο και Στρατόπεδο Γκόνου). Επιπρόσθετα, κερδίζεται σημαντικό έδαφος στις τεχνολογίες αιχμής, με τις εταιρείες να δηλώνουν πως η επενδυτική τους στρατηγική την επόμενη τριετία θα εστιάσει στην αγορά τεχνολογικού εξοπλισμού και στη στροφή στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου. Παράλληλα, η αειφορία είναι προτεραιότητα των εταιρειών, ενσωματώνοντας στο πλάνο τους δράσεις μείωσης κατανάλωσης ενέργειας και ανακύκλωσης, εμπόδιο όμως στην περαιτέρω επένδυση στη μείωση περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος είναι η αδυναμία εύρεσης συνδυασμού περιβαλλοντικά φιλικών και οικονομικών λύσεων. Αναμφίβολα, επικρατεί γενικότερο κλίμα αισιοδοξίας για την ανάπτυξη των logistics στην Ελλάδα, με μικρό ποσοστό των εταιρειών του δείγματος να τηρεί στάση αναμονής. Η χώρα μας καλείται να αξιοποιήσει την καλή ανταπόκρισή της στην πανδημία και να επωφεληθεί της αναπτυξιακής δυναμικής του τομέα των logistics στην εγχώρια οικονομία, αναγνωρίζοντας τις προκλήσεις που επιδέχονται επίλυσης και να αφουγκραστεί τις τάσεις που μπορούν να μεγιστοποιήσουν το όφελος του κλάδου.