Εφαρμοσμένη γνωστική γλωσσολογία και διδασκαλία της τουρκικής ως δεύτερης ξένης γλώσσας

Abstract

Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η διδακτική προσέγγιση του λεξιλογίου της τουρκικής με ιδιαίτερη έμφαση στους ιδιωτισμούς. Το θεωρητικό πλαίσιο βασίζεται στις αρχές της Εφαρμοσμένης Γνωστικής Γλωσσολογίας (Applied Cognitive Linguistics). Το λεξιλόγιο ήταν για πολλά χρόνια περιθωριοποιημένο επειδή αποδιδόταν μεγαλύτερη σημασία στη γραμματική. Σταδιακά απέκτησε μεγαλύτερο ερευνητικό ενδιαφέρον, με αποτέλεσμα να αρχίσει να εξετάζεται ο ρόλος του σε διάφορες μεθόδους διδασκαλίας που υιοθετήθηκαν κατά διαστήματα, να ερευνώνται οι παράγοντες που επιδρούν στην εκμάθηση του και τέλος, να παρουσιάζονται διάφορες στρατηγικές εκμάθησής κατά τη διδασκαλία ενός δεύτερου κώδικα επικοινωνίας. Οι μεταφορές, οι μετωνυμίες και οι ιδιωτισμοί αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του λεξιλογίου μιας γλώσσας και χρησιμοποιούνται αδιάλειπτα στην καθημερινή γλωσσική πρακτική. Έχει διαπιστωθεί ότι η λειτουργία αυτών των μηχανισμών ερμηνεύεται πιο ολοκληρωμένα στο πλαίσιο της Γνωστικής Γλωσσολογίας, καθώς αυτή υποστηρίζει ότι είναι φαινόμενα (μηχανισμοί) που εδράζονται στο ανθρώπινο εννοιολογικό σύστημα. Επιπλέον, η έρευνα έχει αποδείξει την εφαρμοσιμότητα της Γνωστικής Γλωσσολογίας στην εκμάθηση ξένων γλωσσών μέσω της Εφαρμοσμένης Γνωστικής Γλωσσολογίας. Τα τελευταία έτη παρατηρείται αύξηση του ενδιαφέροντος για την εκμάθηση της τουρκικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας γεγονός που οδήγησε στην διερεύνηση διαφόρων μεθόδων, που θα μπορούσαν να συμβάλουν πιο αποτελεσματικά στην εκμάθησή της. Η τουρκική είναι μια συγκολλητική γλώσσα, όπου παρατηρείται μια διαδοχική πρόσθεση επιθημάτων σε ένα θέμα, κατά την οποία το ένα έπεται του άλλου και προκαλεί τη δημιουργία πολλών καινούργιων λέξεων. Επίσης, έχει πλούσια κλιτική και παραγωγική μορφολογία, πράγμα που οδηγεί στην ραγδαία ανάπτυξη νέων λέξεων που μένουν εκτός λεξιλογίου και ταυτόχρονα, στην δημιουργία προβλημάτων σχετικά με την αναγνώριση συνεχόμενου λόγου. Οι ιδιωτισμοί έχουν κεντρικό ρόλο στον τουρκικό πολιτισμό με αποτέλεσμα να επιχειρείται η διαδικασία εκμάθησης τους μέσω διάφορων διδακτικών μεθόδων, οι οποίες παρουσιάζουν θετικές επιδράσεις κατά τη χρήση τους στους διδασκόμενους. Ωστόσο, ακόμα παρατηρούνται ελλείψεις αναφορικά με τη διδασκαλία τους. Επιθυμώντας να διερευνήσουμε τη συμβολή που έχουν οι γνωστικοί μηχανισμοί της μεταφοράς και της μετωνυμίας στην εκμάθηση των ιδιωτισμών της τουρκικής, διεξαγάγαμε πείραμα στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Το βασικό ερευνητικό ερώτημα ήταν αν η κινητροδότηση (motivation) επηρεάζει θετικά την εκμάθηση των ιδιωτισμών της τουρκικής συγκριτικά με την απλή απομνημόνευση. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων μας εμφάνισε διφορούμενη εικόνα. Ωστόσο, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η απομνημόνευση είχε πιο ενεργό ρόλο στο παρόν πείραμα, εξαιτίας των διαφόρων περιορισμών που αντιμετωπίσαμε. Σε αυτό το πλαίσιο, κατατίθενται, ενδεικτικές διδακτικές προτάσεις που θα μπορούσαν να συνδράμουν τους διδάσκοντες στην καλύτερη οργάνωση και διδασκαλία των ιδιωτισμών της τουρκικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας.