Το διδακτικό συμβόλαιο: η σημασία και ο ρόλος του στη διδασκαλία των θετικών επιστημών, διερεύνηση τρόπων διάρρηξής του με τη χρήση ΤΠΕ: η περίπτωση της διδακτικής της βιολογίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Abstract

Το 1984 ο Brousseau εισήγαγε την έννοια του διδακτικού συμβολαίου στη διδακτική των Μαθηματικών. Το όρισε ως την «άτυπη σιωπηρή συμφωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητών γύρω από ένα γνωστικό αντικείμενο», ενώ σημείωσε πως η γνώση κατακτάται από τη ρήξη και όχι την πιστή του τήρηση. Το διδακτικό συμβόλαιο είναι παρόν σε κάθε διδακτική σχέση. Ωστόσο η επίδρασή του έχει μελετηθεί ελάχιστα στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών. Η παρούσα έρευνα αποσκοπεί στο να μελετήσει την επίδραση του διδακτικού συμβολαίου στη διδασκαλία της Βιολογίας και να διερευνήσει αν η χρήση ΤΠΕ μπορεί να συμβάλει στη ρήξη του οδηγώντας τους μαθητές στην κατάκτηση της γνώσης. Στην έρευνα συμμετείχαν 70 μαθητές της Γ’ τάξης Ιδιωτικού Γυμνασίου της Αττικής, οι οποίοι διδάχθηκαν τα κυτταρικά οργανίδια. Σαράντα οκτώ εξ αυτών αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου (control group) και 22 την πειραματική ομάδα (experimental group). Η ομάδα ελέγχου διδάχθηκε την ενότητα με συμβατική μέθοδο από διαφορετικό διδάσκοντα, ενώ η πειραματική ομάδα ακολούθησε ένα διερευνητικό μοντέλο μάθησης με χρήση εικονικού εργαστηρίου μικροσκοπίας και διαδραστικού υλικού που δημιουργήθηκε στο h5p. Στην πειραματική ομάδα δίδαξε η ερευνήτρια. Στις ομάδες χορηγήθηκε pre-test κατά την έναρξη της διδασκαλίας της ενότητας και post-test μετά την ολοκλήρωση των μαθημάτων. Από τη στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων προέκυψε πως η πειραματική ομάδα παρουσίασε στατιστικά σημαντική βελτίωση των μαθησιακών της αποτελεσμάτων, σε αντίθεση με την ομάδα ελέγχου, η οποία παρέμεινε στάσιμη. Επιπλέον η ερευνήτρια παρακολούθησε τα μαθήματα της ομάδας ελέγχου και κατέγραψε περιπτώσεις εφαρμογής του διδακτικού συμβολαίου με κυρίαρχο το φαινόμενο Topaze. Οι παρατηρήσεις αργότερα συζητήθηκαν με τον εκπαιδευτικό στο πλαίσιο ημιδομημένης συνέντευξης. Από τη συνέντευξη προέκυψε πως ο εκπαιδευτικός συχνά συνάπτει «άτυπες συμφωνίες» με τους μαθητές του λόγω της επιθυμίας του να επιτύχουν, γεγονός που συνάδει με τα δεδομένα της βιβλιογραφίας. Ακολούθησαν συνεντεύξεις και με τους υπόλοιπους διδάσκοντες της σχολικής μονάδας, ώστε να καταγραφεί η συμπεριφορά τους κατά τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών και να εντοπιστεί η παρουσία του διδακτικού συμβολαίου.

In 1984 Brousseau introduced the concept of the didactic contract into the teaching of Mathematics. He defined it as the “informal implicit agreement between a teacher and his students towards knowledge”, while emphasizing that knowledge is acquired by rupture of the contract – not by complying with it. The didactic contract is present in every didactic situation. However, its effect has been little studied in the teaching of Natural Sciences. The present study aims to study the effect of the teaching contract on the teaching of Biology and to investigate whether the use of ICT can contribute to its rupture by leading students to the acquisition of knowledge. The research involved 70 students attending the 9th Grade at a Private High School of Attica, who were taught the cellular organelles. Fourty-eight of them were the control group and 22 were the experimental group. The control group was taught cellular organelles by a conventional method by a different teacher, while the experimental group followed an inquiry-based learning model using a virtual microscopy laboratory and interactive material created in h5p. The researcher taught the experimental group. The groups were given a pre-test before being taught about cells and a post-test after the completion of the course. The statistical processing of the results showed that the experimental group showed a statistically significant improvement in its learning outcomes in contrast to the control group, which remained stagnant. Furthermore, the researcher attended the lessons of the control group and recorded cases of application of the teaching contract. The Topaze phenomenon was dominant. The remarks were later discussed with the teacher in a semi-structured interview. The interview showed that the teacher often enters into “informal agreements” with his students due to his desire to succeed, which is in line with the literature. Interviews followed with the other teachers of the school, in order to record their behaviour during the teaching of Natural Sciences and to identify the presence of the didactic contract.