Οι επιπτώσεις των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών στην ασφάλεια των ευρωπαϊκών χωρών: προκλήσεις και προοπτικές αντιμετώπισης του ζητήματος

Abstract

Στην παρούσα διπλωματική εργασία θα αναδειχτούν οι επιπτώσεις που έχουν οι μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές στην ασφάλεια των ευρωπαϊκών χωρών τόσο σε κρατικό επίπεδο, όσο και σε ανθρώπινο. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήθηκε αύξηση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ρευμάτων προς τις ευρωπαϊκές χώρες, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις που διαδραματίστηκαν σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, καθώς και στις ένοπλες συγκρούσεις και εμφύλιες συρράξεις σε διάφορες περιοχές όπως τη Συρία. Οι αυξημένες μεταναστευτικές και προσφυγικές πιέσεις που δέχτηκε η Ευρώπη σε συνδυασμό με την διάπραξη τρομοκρατικών και εγκληματικών επιθέσεων από άτομα που κατάφεραν να εισέλθουν σε ευρωπαϊκό έδαφος ως μετανάστες ή πρόσφυγες, είχαν ως αποτέλεσμα να ενισχύσουν τους ισχυρισμούς αναφορικά με τη σύνδεση της μετανάστευσης με την ασφάλεια, η οποία δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην εθνική ασφάλεια, αλλά περιλαμβάνει τόσο την κοινωνική, όσο και την ανθρώπινη ασφάλεια. Η ενίσχυση των συνοριακών ελέγχων με σκοπό τον περιορισμό των παράνομων συνοριακών διελεύσεων οδήγησε στη δημιουργία νέων διαδρομών παράτυπης μετανάστευσης και στην αύξηση των οργανωμένων κυκλωμάτων διακίνησης μεταναστών και εμπορίας ανθρώπων. Επιπλέον, η σύνδεση της μετανάστευσης με την ασφάλεια ενίσχυσε τις αντιμεταναστευτικές ρητορικές που εκφράζονταν κυρίως από ακροδεξιά κινήματα, ενώ παράλληλα δυσχέραινε τη διαδικασία ενσωμάτωσης των μεταναστών και προσφύγων στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Η διαχείριση των ζητημάτων ασφάλειας που συνδέονται με τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές αποτέλεσε βασικό στόχο της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, η οποία επιδίωκε αφενός τον περιορισμό των εν λόγω ροών και αφετέρου την ενίσχυση της σταθερότητας και ασφάλειας στην ευρωπαϊκή επικράτεια. Παράλληλα, δόθηκε έμφαση στην προστασία της ζωής και αξιοπρέπειας των προσφύγων και μεταναστών, στην αντιμετώπιση των αιτιών πρόκλησης της μετανάστευσης και στην επιστροφή των παράτυπων μεταναστών στις χώρες προέλευσής τους με τη σύναψη συμφωνιών επανεισδοχής με τρίτες χώρες. Ωστόσο, η ευρωπαϊκή πολιτική αντιμετώπισης των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών και των επιπτώσεων ασφάλειας που συνδέονται με αυτές, πρέπει να ξεπεράσει τις υφιστάμενες προκλήσεις που σχετίζονται κυρίως με τις συνεχιζόμενες αιτίες που προκαλούν τις εν λόγω ροές και τη διαφοροποίηση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών σε θέματα διαχείρισης μεταναστευτικής πολιτικής.