Η διδασκαλία της νέας ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας σε παιδιά πρόσφυγες: διδακτικές προτάσεις για την ανάπτυξη της μορφολογικής ενημερότητας αλλόγλωσσων προσφύγων μαθητών και μαθητριών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Abstract

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ ξένης γλώσσας σε αλλόγλωσσα παιδιά πρόσφυγες που φοιτούν στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση της χώρας μας και αποσκοπεί στη διατύπωση κατάλληλων διδακτικών προτάσεων για τη διδασκαλία των ουσιαστικών και την ανάπτυξη της μορφολογικής τους ενημερότητας στα ελληνικά. Συγκεκριμένα, η εργασία αποτελείται από δύο μέρη, το θεωρητικό και το εφαρμοσμένο. Στο πρώτο και θεωρητικό μέρος αναπτύσσονται οι βασικές θεωρητικές έννοιες που σχετίζονται με την κατάκτηση της δεύτερης/ξένης γλώσσας και παρουσιάζονται οι πιο διαδεδομένες παραδοσιακές και σύγχρονες γλωσσοδιδακτικές προσεγγίσεις που αφορούν στην κατάκτηση της γραμματικής της δεύτερης/ξένης γλώσσας, συνεπώς και των ουσιαστικών. Ακόμη, προβάλλονται οι κατηγοριοποιήσεις των ουσιαστικών στις διάφορες νεοελληνικές γραμματικές και θεωρητικές μελέτες, αλλά και οι βασικότεροι παράμετροι γύρω από τη διδασκαλία και την κατάκτηση των ουσιαστικών της νέας ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας. Τέλος, επιχειρείται μία σύντομη κριτική αποτίμηση του εκπαιδευτικού υλικού που χρησιμοποιείται στις Τάξεις Υποδοχής (ΤΥ) και τις Δομές Υποδοχής και Εκπαίδευσης Προσφύγων (ΔΥΕΠ) της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας μας, πάνω στην οποία στηρίχτηκε και η διδακτική πρόταση της εργασίας. Το εφαρμοσμένο μέρος αποτελεί ουσιαστικά μία διδακτική πρόταση, η οποία δίνεται με τη μορφή διδακτικού σεναρίου. Η πρόταση αυτή αποσκοπεί στην ανάπτυξη της κλιτικής μορφολογικής ενημερότητας των αλλόγλωσσων προσφύγων μαθητών/τριών, όπως αυτή πραγματώνεται στην κλίση των νεοελληνικών ουσιαστικών. Αφορά μαθητές/τριες που ηλικιακά ανήκουν στις τάξεις Δ΄ έως Στ΄ Δημοτικού (10-12 ετών) και που στα ελληνικά βρίσκονται στο επίπεδο Α2. Ως βάση της διδακτικής πρότασης τέθηκαν οι δυνατότητες και αδυναμίες των μαθητών/τριών του επιπέδου αυτού γύρω από τα νεοελληνικά ουσιαστικά, η μεθοδολογία διδασκαλίας των ουσιαστικών αλλά και οι αποδοτικότερες γλωσσοδιδακτικές προσεγγίσεις, όπως παρουσιάζονται στο θεωρητικό κομμάτι της εργασίας, οι αρχές της διαπολιτισμικής προσέγγισης και της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου διδασκαλίας. Στα πλαίσια της διδακτικής πρότασης εμπεριέχονται διάφορες δραστηριότητες και ασκήσεις, θεωρία και γραμματικοί κανόνες, που αποσκοπούν στην κατάκτηση και εξάσκηση στα υπό διδασκαλία ουσιαστικά.

The present thesis discusses teaching Modern Greek as a second/ foreign language to refugee children. It aims to formulate teaching proposals for the development of morphological awareness of foreign-speaking refugee students in Primary Education. The present thesis consists of two parts, the theoretical and the applied. In the first, theoretical part, the basic theoretical concepts related to the acquisition of the second/foreign language are developed and the most widespread traditional and modern linguistic approaches concerning the acquisition of the grammar of the second/foreign language, as well as the nouns are presented. In addition, the categorization of the nouns in the various Modern Greek grammatical and theoretical studies, as well as the most basic parameters concerning the teaching and acquisition of the nouns of Modern Greek as a second language are presented. Finally, a brief critical assessment of the educational material used in the Reception Classes (RC) and the Reception and Education Structures of Refugees (RESR) of Primary Education of our country on which the teaching proposal of the work was based, is attempted. The applied part is essentially a teaching proposal, which is given in the form of a teaching scenario. This proposal aims at the development of the inflectional morphological awareness of foreign-speaking refugee students, as it is carried out in the inclination of Modern Greek nouns. It concerns students who belong to grades 4 to 6 of primary school (10-12 years old) and who are at level A2 in Greek. The basis of the teaching proposal was the possibilities and weaknesses of the students of this level regarding Modern Greek nouns, the teaching methodology of the nouns but also the most efficient language teaching approaches presented in the theoretical part of the work, the principles of the intercultural approach and the collaborative method of teaching. The teaching proposal includes various activities and exercises, theory and grammatical rules aimed at acquiring and practicing the nouns taught.