Έμφυλα στερεότυπα στα εγχειρίδια για τη διδασκαλία της Αγγλικής στο δημοτικό: μια διδακτική πρόταση

Gender stereotypes in English textbooks for Primary Education: a teaching proposal

dc.contributor.advisor	Γεωργαλίδου, Μαριάνθη	el_GR
dc.contributor.author	Φιλιπποπούλου, Χρυσούλα	el_GR
dc.coverage.spatial	Ρόδος	el_GR
dc.date.accessioned	2022-12-12T12:04:43Z
dc.date.available	2022-12-12T12:04:43Z
dc.date.issued	2020-10-02
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11610/24470
dc.description.abstract	Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται τα έμφυλα στερεότυπα στα εγχειρίδια για τη διδασκαλία της αγγλικής στα δημόσια σχολεία. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει πλήθος μελετών για τις έμφυλες αναπαραστάσεις στα σχολικά εγχειρίδια, υπάρχει ένα βιβλιογραφικό κενό που σχετίζεται με τα εγχειρίδια για την αγγλική γλώσσα. Λαμβάνοντας υπόψη τη σημαντική θέση του σχολείου και τον ρόλο της εκπαίδευσης γενικότερα στη δόμηση των ταυτοτήτων φύλου και τη φύση των εγχειριδίων ως κοινωνικοποιητικών εργαλείων κρίθηκε σκόπιμο να εντοπιστεί σε αυτά η άμεση ή έμμεση αναπαραγωγή στερεοτυπικών αντιλήψεων και ανισοτήτων φύλου. Μετά την ποσοτική και ποιοτική ανάλυση των βιβλίων των Γ΄, Δ΄, Ε΄ και Στ΄ τάξεων Δημοτικού ( Βιβλίο για τους μαθητές και τις μαθήτριες / Τετράδιο Εργασιών, Βιβλίο Εκπαιδευτικού) σε συνδυασμό με την Κριτική Ανάλυση λόγου καταλήξαμε πως, με εξαίρεση το βιβλίο της τρίτης δημοτικού, στα σχολικά εγχειρίδια για τη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας ανιχνεύονται σεξιστικά στερεότυπα στη γλώσσα και την εικονογράφηση. Οι συγγραφικές προσπάθειες για αποφυγή σεξιστικού λόγου είναι αποσπασματικές και εστιάζονται κυρίως στη διπλή σήμανση γένους. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλά στοιχεία που εδραιώνουν μια ιεραρχική σχέση κυριαρχίας ανάμεσα στα φύλα. Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται συστηματικά σε κείμενο και εικονογράφηση, απεικονίζονται σε οικιακούς ρόλους και παραδοσιακά επαγγέλματα, ενώ οι άνδρες έχουν μεγαλύτερο εύρος ρόλων και κυριαρχούν στη δημόσια σφαίρα ως εξέχοντες συγγραφείς, επιστήμονες και αθλητές κ.ά.. Τα περιεχόμενα των εγχειριδίων ενισχύουν έμφυλους διαχωρισμούς και συγκεκριμένα στερεότυπα φύλου τα οποία περιορίζουν τις δυνατότητες των γυναικών αλλά και -σε μικρότερο βαθμό- των ανδρών. Τη μελέτη των γλωσσικών στοιχείων που αναπαράγουν ρητά ή υπόρρητα έμφυλους λόγους και την αξιολόγηση της εικονογράφησης ακολουθεί μια διδακτική πρόταση που αποτελεί το πλαίσιο για την ανακατασκευή των έμφυλων στερεοτύπων που εντοπίστηκαν στα εγχειρίδια. Η πρόταση στηρίζεται στη χρήση των χιουμοριστικών γελοιογραφιών και μιμιδίων του διαδικτύου στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η γελοιογραφία και τα μιμίδια μπορούν να αποτελέσουν ελκυστικά εκπαιδευτικά εργαλεία, να διεγείρουν τη δημιουργική φαντασία των μαθητών και τέλος, να γίνουν πεδίο προβληματισμού και να αξιοποιηθούν για τον μετασχηματισμό της εκπαίδευσης προς την άρση σεξιστικών στερεοτύπων και την επίτευξη της έμφυλης ισότητας.	el_GR
dc.description.tableofcontents	Περίληψη 3 Abstract 4 Ευχαριστίες 8 Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή 9 Κεφάλαιο 2: Θεωρητικό πλαίσιο 13 2.1: Η έμφυλη πλευρά της εκπαίδευσης και των σχολικών εγχειριδίων 13 2.1.1: Το ζήτημα της ισότητας στην εκπαίδευση 13 2.1.2: Η ανάγκη για έγκαιρη παρέμβαση 14 2.1.3: Ο ρόλος των εκπαιδευτικών 16 2.1.4: Τα σχολικά εγχειρίδια 18 2.1.5: Η σημασία της εικόνας στα σχολικά εγχειρίδια 19 2.1.6: Τα εξώφυλλα και οι τίτλοι των εγχειριδίων 21 2.1.7: Η κατά φύλο σύνθεση των ομάδων συγγραφής 21 2.1.8: Τα οφέλη του μη σεξιστικού διδακτικού υλικού 22 2.1.9: Μελέτες για τα εγχειρίδια 23 2.1.10: Βιβλιογραφικά κενά 26 2.2: Έρευνα 27 2.2.1: Υπόθεση, ερευνητικά ερωτήματα και περιορισμοί 27 2.2.2: Ερμηνευτικό πλαίσιο 30 2.2.3: Χρήσιμοι ορισμοί 33 2.3: Ο γλωσσικός σεξισμός στην αγγλική γλώσσα 34 2.3.1: Το ζήτημα της ουδετερότητας 34 2.3.2: Διαφορετικές συνδηλώσεις για τα δύο φύλα 35 2.3.3: Θηλυκά επαγγελματικά ουσιαστικά 36 2.3.4: Η γενικευτική χρήση της αρσενικής αντωνυμίας 37 2.3.5: Πρόταξη αρσενικού γένους 38 2.3.6: Η χρήση του man και των συνθετικών του 39 2.3.7: H χρήση των άσκοπων προσδιορισμών (gratuitious modifiers) 41 2.3.8: Τίτλοι προσφώνησης 42 Κεφάλαιο 3: Ανάλυση των σχολικών εγχειριδίων ως προς τον έμφυλο λόγο 44 3.1: Ανάλυση Σχολικού εγχειριδίου για τη Γ΄ Δημοτικού 44 3.1.1: Το πλαίσιο της συγγραφής των νέων βιβλίων 44 3.1.2: Οι χαρακτήρες του εγχειριδίου 46 3.1.3: Η εικονογράφηση 48 3.1.4: Η θεματολογία του εγχειριδίου 48 3.1.5: Ένα θετικό γυναικείο πρότυπο 49 3.1.6: Η προώθηση της έννοιας της διαφορετικότητας 50 3.1.7: Η εικόνα της οικογένειας και ο καταμερισμός εργασίας 51 3.1.8: Η διαφωνία ως κοινωνική πρακτική 53 3.1.9: Το βιβλίο εκπαιδευτικού 55 3.2: Ανάλυση Σχολικού εγχειριδίου για τη Δ΄ Δημοτικού 56 3.2.1: Η συγγραφική ομάδα 56 3.2.2: Η θεματολογία του βιβλίου 57 3.2.3: Τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα 57 3.2.4: Η παρουσία και ο λόγος των ενηλίκων 59 3.2.5: Η θέση της εικονογράφησης 60 3.2.6: Ιζηματοποιημένος δομικός σεξισμός 61 3.2.7: Η παρουσία των φύλων στον επαγγελματικό τομέα 62 3.2.8: Οι δραστηριότητες των αγοριών 63 3.2.9: Οι δραστηριότητες των κοριτσιών 64 3.2.10: Οι περιοριστικοί ρόλοι των φύλων 64 3.2.11: Οι προσδοκίες για την ήπια συμπεριφορά των κοριτσιών 66 3.2.12: Ο καταμερισμός της οικιακής εργασίας 68 3.2.13: Η κατασκευή φύλου στον συνομιλιακό λόγο 69 3.3: Ανάλυση Σχολικού εγχειριδίου για την Ε΄ Δημοτικού 72 3.3.1: Η συγγραφική ομάδα 72 3.3.2: Το πρόβλημα του γραμματικού γένους στα ελληνικά 73 3.3.3: Τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα 73 3.3.4: Σεξισμός στο γραμματικό γένος και τα λεξιλόγια στα αγγλικά 74 3.3.5: Η παρουσίαση των φύλων σε στερεοτυπικές εικόνες 75 3.3.6: Το πρότυπο του καλού κοριτσιού 78 3.3.7: Ο καταμερισμός εργασίας 80 3.3.8: Οι συναρπαστικές ζωές των αγοριών 80 3.3.9: Έμφυλοι διαχωρισμοί στα παιχνίδια 81 3.3.10: Διάδραση με ενήλικες 82 3.3.11: Τα διάσημα πρόσωπα 82 3.3.12: Το ανδρικό φύλο ως αντιπροσωπευτικό 86 3.3.13: Έμφυλοι διαχωρισμοί στα επαγγέλματα 88 3.3.14: Σεξιστικά στοιχεία σε κείμενα παραμυθιακού χαρακτήρα 89 3.4.2: Εξώφυλλο και θεματολογία 92 3.4.3: Το πρόβλημα του γραμματικού γένους στα ελληνικά 93 3.4.4: Το γραμματικό γένος και η διπλοτυπία στα αγγλικά 94 3.4.5: Έμφυλος διαχωρισμός στα επαγγέλματα 95 3.4.6: Διάσημα πρόσωπα στον επιστημονικό τομέα 98 3.4.7: Διάσημα πρόσωπα στον αθλητισμό 99 3.4.8: Διάσημα πρόσωπα στις τέχνες και τα γράμματα 100 3.4.9: Σεξισμός στη μουσική 101 3.4.10: Η εικόνα της οικογένειας 103 3.4.11: Κοινές δραστηριότητες μεταξύ φύλων 104 Κεφάλαιο 4: Διδακτική πρόταση 107 4.1 Το χιουμορ έξω και μέσα στην τάξη 107 4.2 Διδακτική πρόταση: Το χιούμορ ενάντια στον σεξισμό 113 Κεφάλαιο 5: Συμπεράσματα 151 Βιβλιογραφικές Αναφορές 163	el_GR
dc.format.extent	172 σ.	el_GR
dc.language.iso	el_GR	el_GR
dc.rights	Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Διεθνές	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/	*
dc.subject	σχολικά εγχειρίδια	el_GR
dc.subject	αγγλικά	el_GR
dc.subject	δημοτικό	el_GR
dc.subject	έμφυλα στερεότυπα	el_GR
dc.subject	school textbooks	en_US
dc.subject	english	en_US
dc.subject	primary school	en_US
dc.subject	gender stereotypes	en_US
dc.subject.lcsh	Gender identity--Textbook	en_US
dc.subject.lcsh	English language--Study and teaching	en_US
dc.subject.lcsh	Education, Primary	en_US
dc.subject.lcsh	Sexism in textbooks	en_US
dc.subject.lcsh	Stereotypes (Social psychology)	en_US
dc.title	Έμφυλα στερεότυπα στα εγχειρίδια για τη διδασκαλία της Αγγλικής στο δημοτικό: μια διδακτική πρόταση	el_GR
dc.title	Gender stereotypes in English textbooks for Primary Education: a teaching proposal	en_US
dcterms.accessRights	free	el_GR
dcterms.rights	Πλήρες Κείμενο - Ελεύθερη Δημοσίευση	el_GR
heal.type	masterThesis	el_GR
heal.recordProvider	aegean	el_GR
heal.committeeMemberName	Κανάκης, Κώστας	el_GR
heal.committeeMemberName	Καϊλή, Χασάν	el_GR
heal.academicPublisher	ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (Επισπεύδον Τμήμα) σε συνεργασία με το ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ	el_GR
heal.academicPublisher	Π.Μ.Σ. ΄΄Ανάλυση και διδασκαλία πρώτης και δεύτερης ξένης γλώσσας΄΄	el_GR
heal.academicPublisherID	aegean	el_GR
heal.fullTextAvailability	true	el_GR