Ηχητική τέχνη και εκθεσιακός χώρος

Abstract

Η παρούσα διατριβή μελετά την ηχητική τέχνη ως ένα δυνητικό και μη ιεραρχικό σύνολο σχέσεων ανάμεσα στον επισκέπτη ως ενσώματη παρουσία, το χώρο και τον ήχο. Ειδικότερα εστιάζει στην ακουστική χωρικότητα, η οποία συνιστά τον τρόπο με τον οποίο παράγεται ο ακουστικός χώρος του ηχητικού έργου. Αρχικά προσδιορίζει την ηχητική τέχνη ως την τέχνη εκείνη που έχει υποκείμενο και αντικείμενο την ακουστική συνιστώσα (δονήσεις, σιωπή, μη ήχος). Στη συνέχεια παρουσιάζει το σκοπό ύπαρξης της ηχητικής τέχνης ως διακριτής κατηγορία στο χώρο των τεχνών που είναι η καλλιέργεια της ακουστικής αντίληψης. Ο εκθεσιακός χώρος μελετάται μέσα από τη σχεσιακή σκοπιά που προσδιορίζει το χώρο η κοινωνική θεωρία. Μέσα από την παρατήρηση και ανάλυση ηχητικών έργων που έλαβαν χώρα στην Αθήνα από το 2012 έως το 2018 η παρούσα διατριβή καλείται να απαντήσει στα παρακάτω ερωτήματα: Μέσα από ποιες διεργασίες αρθρώνονται οι ηχητικές χωρικότητες στον εκθεσιακό χώρο; Πώς ο ήχος προσεγγίζεται ως φορέας νοημάτων που αναφέρεται σε χώρους έξω από αυτόν και ερμηνεύεται μέσω της ακρόασης; Με ποιο τρόπο ο καθαυτός ήχος προσδιορίζει την ενσώματη εμπειρία στον εκθεσιακό χώρο πέρα από την αναπαράσταση; Επιπρόσθετα μελετώνται οι σχέσεις βαρύτητας ανάμεσα στους φορείς δράσεις της ακουστικής χωρικότητας. Οι σχέσεις αυτές συνιστούν μια πρακτική επιμέλειας της ηχητικής τέχνης. Η έρευνα υποστηρίζει ότι η ακουστική χωρικότητα του ηχητικού έργου παράγει τον εκθεσιακό χώρο της ηχητικής τέχνης. Ο χώρος αυτός είναι μια ολότητα σχέσεων που είναι δυναμική, πολυδιάστατη, εφήμερη και δυνητική. Κύριο στοιχείο επιμέλειας του ηχητικού έργου είναι το ανθρώπινο σώμα το οποίο καθίσταται χωροποιητικό στοιχείο του ηχητικού έργου. Το ανθρώπινο σώμα συμμετέχει στην παραγωγή του ακουστικού χώρου με τρόπο πολυαισθητηριακό και με τρόπο που και το ίδιο γίνεται τέχνη. Οι σχέσεις βαρύτητας ανάμεσα στους φορείς δράσης της ακουστικής χωρικότητας εναλλάσσονται, δεν είναι προβλέψιμες και δεν βασίζονται σε προκαθορισμένη ιεραρχία.

This PhD thesis researches sound art as a potential and non hierarchical unity that is produced by the relations between visitor as an embodied presence, space and sound. More specifically, it focuses on acoustic spatiality which refers to the way the acoustic space of a sound artwork is produced. Firstly, it defines sound art as the art that has as its subject and object the acoustic component (vibrations, silence, non sound). Then, it presents the reason why sound art should be a distinct category in the field of arts, which is the cultivation of acoustic perception. The exhibition space is studied according to the relational approach that social theory defines space. Through the observation and analysis of sound works that took place in Athens from 2012 to 2018, this PhD thesis answers to the following questions: Through what processes sound spatialities are articulated in the exhibition space? How sound is approached as a carrier of meaning that refers to spaces outside of itself and it is interpreted through listening? How the sound itself defines the embodied experience in exhibition space beyond representation? In addition, the intensities of relations between the agents of acoustic spatiality are researched. These intensities are practices of curating sound. This PhD thesis suggests that the acoustic spatiality of a sound artwork produces the exhibition space of sound art. This space constitutes a unity of relations that is dynamic, multidimensional, ephemeral and potential. The human body constitutes a main element of curating a sound work and is a spatial component of the latter. It participates in the production of acoustic space in a multi-sensory way and in a way that the body becomes art itself. The intensities of relations between the agents of acoustic spatiality are interchangeable, unpredictable and are not based on a predetermined hierarchy.