Τελετουργία και ιερουργία στο έργο του Αισχύλου

Abstract

Τα ποιητικά κείμενα του Αισχύλου και η τέχνη του, προώθησαν την ανθρώπινη σκέψη και εμπειρία, αποτελώντας έως και σήμερα ανεξίτηλο κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η αισχυλική τραγωδία οδήγησε την ανθρώπινη με τη θεϊκή βούληση στις ατραπούς της ηθικής σφαίρας από όπου θα προσφέρουν την διδακτική τους λειτουργία, εξυψώνοντας πνευματικά το κοινό της. Στο ποιητικό του έργο ο άνθρωπος ζει, υπάρχει και δρα σε ένα κόσμο όπου η Άτη, η Ύβρις, η Τίσις, η Νέμεσις, η οικογενειακή κατάρα αλλά και οι δαιμονικές δυνάμεις οι Ερινύες ως προσωποποιημένες θεότητες των τύψεων και των ενοχών, αποτελούν την αποτύπωση της τελετουργίας και της θρησκείας, διαμορφώνοντας και καθορίζοντας έτσι τη συμπεριφορά στο περιβάλλον του. Στην παρούσα εργασία επιχειρείται η διερεύνηση του θρησκευτικού πλαισίου στο ιερουργικό και τελετουργικό αισχύλειο έργο, μέσα από τα ατομικά χαρακτηριστικά και τις συμπεριφορές των ηρώων του, τη δράση τους στον κόσμο και την πλοκή στα έργα με τις συγκεκριμένες απόψεις του ποιητή. Αντικείμενο ενδιαφέροντος θα αποτελέσει η σύνδεση της δραματουργικής παραγωγής του μεγάλου Αθηναίου τραγικού ποιητή με τα διάφορα τελετουργικά δρώμενα της αρχαίας ελληνικής θρησκείας στην Αθήνα της κλασικής περιόδου, ξεδιπλώνοντας εκτεταμένες αναφορές σε χωρία των διασωθέντων έργων του, με τα έντονα θρησκευτικά αισθήματα που διακατείχαν τους πολίτες παράλληλα με τη θεμελίωση της δημοκρατίας. Στις επτά σωζόμενες τραγωδίες του Αισχύλου διαφαίνεται η προσπάθεια του ποιητή για τη διασφάλιση των όρων συνύπαρξης ανθρώπων και θεών στο αυτόνομο πλαίσιο της πόλης, διδάσκοντας ότι οι ανθρώπινες πράξεις οφείλουν να αποδεσμεύονται από την ατομικότητα και να δραστηριοποιούνται στην υπηρεσία της τάξης και της προόδου. Η αισχύλεια τραγική ποίηση ενσωμάτωσε ηθικές ιδιότητες, κανόνες και αξίες όπως η τιμιότητα, το ενδιαφέρον, η αίσθηση δικαιοσύνης, ο σεβασμός, η ελευθερία, η αλληλεγγύη, η φιλία και η αγάπη στο ιδεολογικό της περιεχόμενο, με τους θεούς να εποπτεύουν τους θνητούς, να τους βοηθούν, να τους παρακινούν, να τους ευνοούν, να τους ανταμείβουν ή να τους τιμωρούν.