Τρίτη ηλικία: η έσω και η έξω απομόνωση του ατόμου

Abstract

Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να διερευνήσει τις αλλαγές που φύσει και θέσει καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ηλικιωμένοι της τρίτης ηλικίας, ιδιαίτερα από το χρονικό όριο της συνταξιοδότησής τους και έπειτα. Πώς αυτές οι αλλαγές επιδρούν στην αυτοαπομόνωσή τους από αυτό που ήταν παλαιότερα αλλά και από τους γύρω τους, καθιστώντας τους ανθρώπους διαφορετικής ψυχοσύνθεσης από ό,τι ήταν. Και ιδιαίτερα πόσο οι αλλαγές στο οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον συμβάλλουν στην έντονη ή όχι βίωση αυτών των αλλαγών. Η διερεύνηση αυτών των στόχων στηρίζεται στην εξέταση των βιολογικών και ψυχολογικών αλλαγών που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας λόγω γήρατος, αλλά και στις αλλαγές που συντελέστηκαν στο συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας κατά τη περίοδο της οικονομικής κρίσης και στα μέτρα που λήφθηκαν από το κράτος για τη στήριξη και ανακούφιση αυτών των ανθρώπων. Μέσα σε αυτά τα διερευνητικά πλαίσια εξετάζονται οι απόψεις των ερωτώμενων για τις αλλαγές που βιώνουν σε στενή συνάρτηση με τις περικοπές και μειώσεις των συντάξεων τους τα τελευταία χρόνια και την αύξηση των εισφορών τους στην ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη. Η παρούσα εργασία διαρθρώνεται σε τρία μέρη. Στο Μέρος Ι, το Θεωρητικό, αναλύονται διεξοδικά όλες οι αλλαγές του γήρατος. Πιο συγκεκριμένα, στο 1ο Κεφάλαιο, προσεγγίζεται εν πρώτοις η τρίτη ηλικία μέσα από τις Κοινωνιολογικές Θεωρίες της τρίτης ηλικίας, ειδικότερα μέσα από τις κοινωνιολογικές, ψυχολογικές και βιολογικές θεωρίες. Στο 2ο Κεφάλαιο παρουσιάζονται εκτενώς οι αλλαγές και οι ασθένειες που συνηθέστερα αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας. Οι οργανικές αλλαγές, η ψυχολογική διαφοροποίηση που αισθάνονται, τα κοινωνικά προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν, οι διαφοροποιήσεις στη σεξουαλική τους ζωή, αλλά και οι διατροφικές τους προσαρμογές λόγω γήρατος. Στο 3ο Κεφάλαιο προσεγγίζονται οι αλλαγές στη Κοινωνική Ασφάλιση και το Συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας τα τελευταία χρόνια της κρίσης και πώς αυτές επέδρασαν στη ζωή των ηλικιωμένων, μέσα και από τις Θεωρίες προσαρμογής στη σύνταξη. Στο 4ο Κεφάλαιο αναλύονται οι διάφορες πολιτικές που έχει εφαρμόσει το Κράτος για τη στήριξη και την ανακούφιση της τρίτης ηλικίας. Τα άτυπα δίκτυα φροντίδας της τρίτης ηλικίας, η εξωιδρυματική πολιτική που εφαρμόζεται, τα Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων, όπως και τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» και «το Πρόγραμμα Τηλεσυναγερμού». Στο 5ο Κεφάλαιο αναλύονται τα πορίσματα κάποιων ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί γύρω από τις αλλαγές που βιώνουν οι ηλικιωμένοι της τρίτης ηλικίας και πώς αυτές επιδρούν στη ψυχολογία τους, με την εμφάνιση περιπτώσεων κατάθλιψης, όπως και μελέτες που εξετάζουν τις επιπτώσεις των οικονομικών συγκυριών στη ποιότητα ζωής τους. Στο Μέρος ΙΙ αναλύεται η μεθοδολογία και ο τρόπος σχεδίασης της έρευνας που ακολουθήθηκε. Συγκεκριμένα μετά την έκθεση της Μεθοδολογίας που ακολουθείται από τους ερευνητές της Ποιοτικής Έρευνας, εκθέτονται οι λόγοι που καθιστούν αναγκαία την παρούσα έρευνα αλλά και ο σκοπός, οι στόχοι και τα ερευνητικά ερωτήματα που η ερευνήτρια έθεσε προς διερεύνηση. Ακολουθεί η έκθεση του σχεδιασμού που ακολουθήθηκε, οι συμμετέχοντες ερωτώμενοι που επιλέχθηκαν να συμμετάσχουν στην έρευνα όπως και η διαδικασία της έρευνας που ακολουθήθηκε μέχρι τη περάτωσή της. Τέλος, τέθηκαν οι βάσεις και δόθηκαν οι απαντήσεις στα ζητήματα αξιοπιστίας, εγκυρότητας και δεοντολογίας που θα τίθεντο κατά τη διερεύνηση του θέματος αυτού. Στο Μέρος ΙΙΙ παρουσιάζεται και αναλύεται κατά θεματικές ενότητες το εμπειρικό υλικό που συνελέχθη μέσω των συνεντεύξεων, σύμφωνα με τα ερευνητικά ερωτήματα που είχαν κατατεθεί στον οδηγό συνέντευξης. Στη συνέχεια η ερευνήτρια καταλήγει στα συμπεράσματά της, συγκρίνοντας τα πορίσματα της έρευνας με τις πληροφορίες και τα δεδομένα που είχε καταγράψει στο θεωρητικό μέρος.