Οι ευεργετικές επιδράσεις των φαρμακευτικών-αρωματικών φυτών και βοτάνων έναντι της παχυσαρκίας

Abstract

Η παχυσαρκία είναι μια πολύπλοκη και χρόνια ασθένεια που επηρεάζει περισσότερο από το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, οδηγώντας σε μια υψηλή συχνότητα εμφάνισης του διαβήτη τύπου ΙΙ, της δυσλιπιδαιμίας, του μεταβολικού συνδρόμου, των καρδιαγγειακών παθήσεων και ορισμένων μορφών καρκίνου. Τα φαρμακευτικά φυτά, τα αρωματικά φυτά και τα βότανα είναι πηγές αρωματικών ενώσεων και φαρμάκων. Στόχος της παρούσας μελέτης είναι η ανασκόπηση των ευεργετικών επιδράσεων των φαρμακευτικών-αρωματικών φυτών και βοτάνων κατά της παχυσαρκίας. Πραγματοποιήθηκε συστηματική έρευνα της τρέχουσας διεθνούς βιβλιογραφίας με τη χρήση ενός συνόλου αντιπροσωπευτικών λέξεων-κλειδιών, όπως: φαρμακευτικά φυτά, αρωματικά φυτά, βότανα, μεταβολισμός, μεταβολικό σύνδρομο, παχυσαρκία κ.λπ. Οι πιο ακριβείς επιστημονικές βάσεις δεδομένων, π.χ. Pubmed, Scopus και Web of Science απέδωσαν σχετικές μελέτες, οι οποίες αναλύθηκαν κριτικά σε βάθος. Οι έρευνες που μελετήθηκαν, επικεντρώθηκαν στα ευεργετικά οφέλη των βοτάνων και των αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών και επιβεβαιώνουν την πιθανή θεραπευτική δράση τους έναντι της παχυσαρκίας. Η βερβερίνη από το Rhizoma coptidis είναι ένας από του στόματος υπογλυκαιμικός παράγοντας, με δράση κατά της παχυσαρκίας και της δυσλιπιδαιμίας. Επιπλέον, η γενιστεΐνη είναι μια ισοφλαβόνη που αρχικά αναγνωρίστηκε και απομονώθηκε από το φυτό Genista tinctoria, η οποία έχει υψηλή αντιοξειδωτική δράση και δρα έναντι της παχυσαρκίας. Επίσης, η καρβακρόλη, μια μονοτερπενική φαινόλη, ισομερές της θυμόλης, παράγεται από άφθονο αριθμό αρωματικών φυτών, συμπεριλαμβανομένων του θυμαριού και της ρίγανης, που διαθέτουν ποικίλες βιολογικές και φαρμακολογικές ιδιότητες, μεταξύ των οποίων και η δράση κατά της παχυσαρκίας. Ακόμη, η κερσετίνη ανήκει στην οικογένεια των φλαβονολών και βρίσκεται σε πολλά φρούτα, λαχανικά, φύλλα και σπόρους. Η κερσετίνη έχει αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδες ιδιότητες, καθώς και δράση έναντι της παχυσαρκίας και των σχετικών διαταραχών. Επίσης, η κουρκουμίνη, που προέρχεται από το κουρκουμά ασκεί διάφορες βιολογικές λειτουργίες όπως αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη και αντιαγγειογενετική δράση σε διάφορα όργανα, συμπεριλαμβανομένου του λιπώδους ιστού. Επιπρόσθετα, η ρεσβερατρόλη, μια πολυφαινολική ένωση, η οποία είναι ευρέως γνωστή ως συστατικό των κόκκινων σταφυλιών, του κόκκινου κρασιού και των φιστικιών, έχει δείξει αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη και ευεργετική δράση στην πρόληψη της ανάπτυξης πολλών ασθενειών, μεταξύ των οποίων είναι και η παχυσαρκία. Ακόμη, τα εκχυλίσματα τζίνσενγκ από την ρίζα, τα μούρα και φύλλα του Panax quinquefolium (αμερικάνικο ginseng) και του Panax ginseng (ασιατικό ginseng), παρουσιάζουν αντιυπεργλυκαιμικές και αντιοξειδωτικές ικανότητες, προκαλούν ευαισθητοποίηση στην ινσουλίνη και έχουν δράση κατά της παχυσαρκίας. Οι ειδικές για το τζίνσενγκ σαπωνίνες (ginsenosides), θεωρούνται οι κύριες βιοδραστικές ενώσεις που ευθύνονται για αυτές τις επιδράσεις. Τέλος, το τσάι, που προέρχεται από τα φύλλα της Camilla sinensis, έχει πολλά φαρμακολογικά οφέλη, συμπεριλαμβανομένων των επιδράσεων κατά της παχυσαρκίας. Πολλές μελέτες που ανασκοπήθηκαν δείχνουν ότι οι παραπάνω βιοδραστικές ενώσεις αποτρέπουν την ανάπτυξη και εξέλιξη της παχυσαρκίας μέσω της χαμηλότερης πρόσληψης τροφής, της μείωσης της λιπογένεσης, της αύξησης της λιπόλυσης, της αναστολής διαφοροποίησης και ανάπτυξης των λιποκυττάρων, της προώθησης της θερμογένεσης του λιπώδους ιστού, της μείωσης των φλεγμονών και του οξειδωτικό στρες. Οι μηχανισμοί δράσης συμπεριλαμβάνουν την ενεργοποίηση της AMPK, την ρύθμιση των PPARγ και C/EBPα, SIRT-1, SREBP-1c, UCP1, UCP2, NF-kB, που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην λιπογένεση, στην θερμογένεση, στις αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις αποκρίσεις του οργανισμού. Τα βιοενεργά συστατικά των βοτάνων και των αρωματικών φυτών θεωρείται ότι έχουν πολλά ευεργετικά αποτελέσματα κατά της παχυσαρκίας. Ωστόσο, πρέπει να γίνουν επιπλέον μελέτες, προκειμένου να αποκαλυφθούν οι μηχανισμοί και οι δράσεις αυτών των συστατικών κατά της παχυσαρκίας.