Η αξιοποίηση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών στην παρέμβαση εφήβων με διαταραχή αυτιστικού φάσματος: συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία επιδιώκει να χαρτογραφήσει το υπάρχον ερευνητικό πεδίο σχετικά με την αξιοποίηση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών στην παρέμβαση εφήβων με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ). Συνιστά ένα ζωτικής σημασίας πεδίο έρευνας τόσο για τον ελλαδικό όσο και για το διεθνή χώρο, καθώς η βιβλιογραφία του εν λόγω θέματος που εστιάζει σε δείγματα εφήβων με ΔΑΦ είναι περιορισμένη. Ακολουθείται η μεθοδολογία της ποιοτικής έρευνας που βασίζεται στην θεματική ανάλυση των δεδομένων, ενώ για την άντληση των δεδομένων επιλέγεται η συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση. Μια εκτενής αναζήτηση πραγματοποιήθηκε στις βάσεις δεδομένων (Google scholar, PubMed, Scopus και Elsevier, Taylor & Francis, Springer, ResearchGate κ.ά.) από την οποία προέκυψαν τριάντα άρθρα (30) που πληρούσαν συγκεκριμένα κριτήρια συμπερίληψης στη μελέτη αυτή. Τέθηκαν πέντε ερευνητικά ερωτήματα τα οποία εστίασαν α) στα είδη των ηλεκτρονικών παιχνιδιών που επιλέγονται για αξιοποίηση στις παρεμβάσεις εφήβων με ΔΑΦ, β) στις θετικές συνέπειες της αξιοποίηση τους γ) στις αρνητικές συνέπειες της αξιοποίησής τους, δ) στις δυσκολίες που εντοπίζονται στις παρεμβάσεις αυτές και ε) στις επιδράσεις της χρήσης των ηλεκτρονικών παιχνιδιών στον επικοινωνιακό τομέα. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων των τριάντα άρθρων του δείγματος ανέδειξε ότι το μεγαλύτερο μέρος τους αναφέρει ότι ποικίλα είδη ηλεκτρονικών παιχνιδιών που αξιοποιούνται στις παρεμβάσεις εφήβων με ΔΑΦ (αθλητικά παιχνίδια, εκπαιδευτικά παιχνίδια, online παιχνίδια, παιχνίδια στρατηγικής, παιχνίδια εξομοίωσης, παιχνίδι περιπέτειας, παιχνίδια υπόδησης ρόλων, παιχνίδια λογικής – επιτραπέζια και παιχνίδια τύχης, σοβαρά παιχνίδια). Ακόμη, μεγάλο μέρος των άρθρων αποτύπωσε ένα ευρύ σύνολο από θετικές συνέπειες που προκύπτουν από την εκμετάλλευση των δυνατοτήτων των ηλεκτρονικών παιχνιδιών (αντιληπτικά, γνωστικά, ενίσχυση εγκεφαλικής δραστηριότητας, μαθησιακά οφέλη, μείωση άγχους, μείωση ακουστικών υπερευαισθιών, κοινωνικές δεξιότητες, οφέλη κινητικής ανάπτυξης, οφέλη οπτικής μνήμης, προσέλκυση ενδιαφέροντος – παρακινητικά, προσαρμοστικά, συμπεριφορικά, συναισθηματικά, συμμετοχικά, μαθησιακά οφέλη). Ωστόσο, ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα άρθρα που υπογραμμίζουν τις αρνητικές συνέπειες τους για τους έφηβους/ες με ΔΑΦ (διάσπαση προσοχής, εθισμός, έλλειψη αλληλεπίδρασης και ευελιξίας, ενίσχυση απομόνωσης, μείωση επιδόσεων, παρορμητικότητα, προβλήματα συμπεριφοράς, συμπτώματα άγχους υπερκινητικότητα). Μικρός αριθμός άρθρων παρουσίασε τις δυσκολίες κατά αξιοποίηση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών στις παρεμβάσεις εφήβων με ΔΑΦ (διάσπαση προσοχής, δυσκολίες πρόσβασης, προβληματική χρήση, πρόκληση άγχους και μείωση επιδόσεων). Τέλος, μεγάλο μέρος των άρθρων τονίζει ποικίλες επιδράσεις της χρήσης των ηλεκτρονικών παιχνιδιών σε εφήβους/ες με ΔΑΦ όσον αφορά στον επικοινωνιακό τομέα (ενίσχυση γλωσσικών δεξιοτήτων κα ενίσχυση ελεύθερης έκφρασης, έλλειψη επικοινωνιακών αλληλεπιδράσεων, ενίσχυση επικοινωνιακών αλληλεπιδράσεων και ενίσχυση ιδεών και ενίσχυση επιχειρηματολογίας). Τα ευρήματα που εξετάζονται στη παρούσα συστηματική ανασκόπηση σε συνδυασμό με τις μειωμένες ερευνητικές προσπάθειες γύρω από αυτό το θέμα και με τον περιορισμένο αριθμό μελετών που αναφέρονται σε δείγματα με έφηβους/ες ΔΑΦ, καθιστούν αναγκαία τη διεξαγωγή περαιτέρω ερευνών. Οι έρευνες αυτές μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για νέες ερευνητικές προσπάθειες γύρω από το θέμα της χρήσης των ηλεκτρονικών παιχνιδιών που απευθύνονται σε έφηβους/ες με ΔΑΦ προκειμένου να εξαχθούν περεταίρω έγκυρα και αξιόπιστα συμπεράσματα έρευνών.