Η αντιμετώπιση των ατόμων με αναπηρίες στην ορθόδοξη χριστιανική παράδοση: βιβλιογραφική ανασκόπηση

Abstract

Οι επιστημονικοί κλάδοι οι οποίοι βοήθησαν έμπρακτα στην κατανόηση του ορισμού της αναπηρίας αλλά και της ανθρώπινης διαφορετικότητας είναι η κοινωνιολογία, η ψυχολογία, η κοινωνική ανθρωπολογία και η ειδική αγωγή. Χαρακτηριστικό είναι βέβαια το γεγονός ότι παρατηρείται έντονη εννοιολογική διαφοροποίηση ανάμεσά τους, ίσως και λόγω της ανταγωνιστικότητας που παρατηρείται ανάμεσα στους προαναφερθέντες επιστημονικούς κλάδους. Η ύπαρξη διαφορετικών ορολογιών και η έλλειψη καθολικής περιγραφής της αναπηρίας οδηγεί σε σύγχυση, επομένως και σε μια αδυναμία ύπαρξης μιας ορθής αξιολόγησής της. Σύμφωνα με το ιατρικό μοντέλο, η αναπηρία αποτελεί μια αντικειμενική πραγματικότητα και είναι αυθύπαρκτη. Τα αίτια επομένως οφείλουν να βασίζονται αποκλειστικά και μόνο σε βιολογικούς παράγοντες. Το Κοινωνικό Μοντέλο Αναπηρίας αναπτύχθηκε με τη συμβολή του πεδίου της Κοινωνιολογίας και της Πολιτικής Επιστήμης. Το μοντέλο αυτό υποστηρίζει το γεγονός ότι η αναπηρία αποτελείται από ένα σύνολο προβληματικών κοινωνικών καταστάσεων, κοινωνικών συνθηκών αλλά και κοινωνικών ιδεολογιών, οι οποίες επιβάλλονται στο άτομο με αποτέλεσμα τον αποκλεισμό του από τα κοινωνικά δικαιώματά του. Το πολυδιάστατο μοντέλο αναπηρίας συνδυάζει στοιχεία του ιατρικού και του κοινωνικού μοντέλου. Το μέγεθος του προβλήματος εδώ μάλιστα, μπορεί να εξαρτάται, εν πολλοίς, κι από το βαθμό αναπηρίας που μπορεί να έχει να αντιμετωπίσει κάποιος άνθρωπος. Κατά την αρχαία ελληνορωμαϊκή περίοδο τα ανάπηρα άτομα, δεν λάμβαναν κάποια ιδιαίτερη φροντίδα και μάλιστα αποτελούσαν παίγνιο της κοινωνίας, από την οποία και αποκλείονταν. Στην Βυζαντινή εποχή οι κοινωνικές στάσεις και αντιλήψεις σχετικά με την αναπηρία μετατοπίστηκαν, με αποτέλεσμα τα ανάπηρα άτομα να προστατεύονται και να δέχονται περίθαλψη από τον κόσμο. Κατά τον Μεσαίωνα οι ανάπηροι αποτελούσαν αντικείμενο εκμετάλλευσης και θεωρούνταν, καταραμένοι από το Θεό και κατά συνέπεια και από τους ανθρώπους. Στη σημερινή εποχή, παρατηρείται η τάση για μια καλύτερη στάση και συμπεριφορά εκ μέρους των διαφόρων κρατικών αρχών απέναντι στα άτομα με αναπηρίες. Από την σκοπιά του πεδίου της Κοινωνιολογίας, ο όρος «κοινωνικός αποκλεισμός» περιγράφει τα φαινόμενα κατά τα οποία τα άτομα ή κοινωνικές ομάδες στερούνται το δικαίωμα της ίσης πρόσβασης σε υπηρεσίες και απορρέει από την άρνηση της κυρίαρχης ιδεολογίας να παράσχει ίσες ευκαιρίες. Ο αποκλεισμός γενικότερα αποτελεί μία έννοια, η οποία υπαινίσσεται πως υφίστανται περιορισμοί στην πρόσβαση, είτε αυτοί επιβάλλονται εκούσια είτε δημιουργούνται ακούσια. Αναλύοντας την σχέση των διαφόρων θρησκειών με την αναπηρία, βλέπουμε πως ο Ινδουισμός ορίζει ότι είναι καθήκον όλων των ατόμων χωρίς αναπηρία να φροντίζουν τα άτομα με αναπηρία και να προσφέρουν φιλανθρωπία σε αυτά . Από την εποχή του πρώιμου Ισλάμ είναι ενδεικτικό, πως είχε προβλεφθεί η παροχή βοήθειας προς τους αναπήρους. Η βουδιστική πίστη βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην έννοια του κάρμα και εκλαμβάνει την αναπηρία ως μια συνεχής διαδικασία, η οποία εξαρτάται από το πώς είχε ζήσει μια οντότητα στον προηγούμενο βίο της. Στα πλαίσια της χριστιανικής ηθικής ωστόσο, η αναπηρία δεν είναι κάρμα και κάθε άλλο, παρά είναι συνδεδεμένη με την έννοια περί αμαρτίας. Η ορθόδοξη παράδοση σχετικά με την αναπηρία, είναι αυτή της πλήρους συναίσθησης και κατανόησης αναφορικά με τον ανθρώπινο πόνο και σχετικά με μια ρεαλιστικού στυλ και χαρακτήρα αντιμετώπισης του πόνου, της ασθένειας και της αναπηρίας καθώς κάθε άλλο παρά εστιάζει σε μια μοιρολατρικού τύπου αντιμετώπιση ενός τέτοιου προβλήματος. Θεωρεί επίσης πως η πίστη μπορεί να είναι η πρώτη και βασική προϋπόθεση σχετικά με την θεραπεία του ατόμου.