Απεικονίσεις αγωνισμάτων σε ψηφιδωτά δάπεδα της ύστερης αρχαιότητας από την Ανατολική Μεσόγειο

Abstract

Στη διπλωματική εργασία συγκεντρώθηκαν και μελετήθηκαν 48 δάπεδα με απεικονίσεις αγωνισμάτων της ύστερης αρχαιότητας από την Aνατολική Mεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή της, που χρονολογούνται κυρίως από τον 3ο αιώνα μ.Χ. έως τον 6ο αιώνα μ.Χ. Eξετάζονται επιδαπέδιες παραστάσεις με ρεαλιστικές σκηνές, από τρία αγωνίσματα που υπάγονταν στα θεάματα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας αλλά συνέχισαν να διεξάγονται κατά την ύστερη αρχαιότητα στο δυτικό και ανατολικό κράτος. Πρόκειται για τους Ελληνικούς αθλητικούς αγώνες και τους ρωμαϊκούς αμφιθεατρικούς αγώνες των μονομαχιών και των θηριομαχιών. Τα δάπεδα της εργασίας προέρχονται κυρίως από τη Βόρειο Αφρική και τις ανατολικές επαρχίες. Στο πρώτο μέρος της εργασίας γίνεται μια σύντομη εισαγωγή για την ιστορία της έρευνας των δαπέδων με αγωνίσματα και παρουσιάζεται μερική από την βασική βιβλιογραφία της μελέτης, αλλά και το πως προήλθε η ιδέα για την εξέταση του συγκεκριμένου θέματος. Το δεύτερο μέρος αποτελείται από το κατάλογο των ψηφιδωτών παραστάσεων και την εικονογραφική τους ανάλυση. Στον κατάλογο οι παραστάσεις ακολουθούν χρονολογική σειρά και είναι ταξινομημένες ανά το είδος του αγωνίσματος, όπως και στην ανάλυση. Κατά την εικονογραφική ανάλυση γίνεται προσπάθεια με λεπτομέρεια να ερμηνευτεί η κάθε παράσταση μέσα από την μεταξύ τους σύγκριση ή με άλλα δάπεδα της μεσογείου ώστε να προκύψουν τα συμπεράσματα του τρίτου μέρους. Εν κατακλείδι, ο βασικός σκοπός της εργασίας είναι η χρονολογική εξέλιξη και η διάδοση των δαπέδων στις δύο περιοχές της μελέτης, καθώς και ποιες ήταν οι λειτουργίες που είχαν στον εκάστοτε χώρο που κοσμούσαν, αλλά και ποιο αγώνισμα είχε ως θέμα δαπέδων τη μεγαλύτερη δημοτικότητα και διάρκεια. Επίσης ποια είναι η σύνδεση των παραστάσεων που απεικονίζονται στα δάπεδα με τις τοπικές κοινωνίες, αλλά και με ποιο τρόπο επηρεάζονταν από την πολιτική των θεαμάτων κατά την ύστερη αρχαιότητα.

In this master’s thesis, there were gathered and studied 48 mosaic pavements with depictions of games from late antiquity in the wider area of the Eastern Mediterranean, these mosaics date from the 3rd to the 6th century A.D. The examination of pavements illustrations shows realistic scenes from three different games that belong to the spectacles of Roman empire, but continued to be conducted during the late antiquity in western and eastern Roman empire. The mosaic representations are about Greek sports and Roman amphitheatrical games of gladiatorial and beast fights. The mosaics in this master thesis originate mainly from North Africa and the eastern provinces. In the first chapter, a brief introduction is made about the history regarding the research of the mosaics with games and some basic bibliography is represented accompanied by the idea on why the specific topic was chosen. The second chapter, consists of the catalog with the mosaic representations and their iconographic analysis. In the catalog, the mosaic representations follow in chronological order and are classified by genre of the game as in the analysis. During the iconographic analysis, great effort was put in the detailed interpretation of each mosaic representation that is compared to the other mosaics or with other Mediterranean mosaics so that we can derive the conclusions of chapter three. To conclude, the main purpose of this dissertation is the chronological development and spread of mosaics in the two regions of this research. As well as what were the functions they had in each area that they adorned, but also which game in the form of a mosaic had the biggest popularity and duration. Furthermore, what is the connection of the illustrations that are shown on the mosaics with the local societies, but also in what way they were influenced by the politics of spectacles in late antiquity.