Ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση: προκλήσεις και προοπτικές στην Ανατολική Μεσόγειο

Abstract

Η άδικη και αναίτια στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας εκτός από τους τραυματισμούς, την απώλεια χιλιάδων ανθρώπινων ζωών εκατέρωθεν και τις καταστροφές στα κτίρια και τις υποδομές της Ουκρανίας έχει προκαλέσει και μία πρωτοφανή ενεργειακή κρίση στην ΕΕ και κατ’ επέκταση οικονομική. Τα κράτη της Ένωσης προσπαθώντας να μετριάσουν τον αντίκτυπο του πολέμου στον τομέα της ενέργειας έχουν επικεντρωθεί σε τρία ζητήματα: την μείωση της ζήτησης της ενέργειας, την αύξηση της ασφάλειας του εφοδιασμού και τον έλεγχο των τιμών προκειμένου να προστατεύσουν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις . Το ζήτημα της αύξησης της ασφάλειας του εφοδιασμού απασχολεί την Ένωση εδώ και δεκαετίες χωρίς να έχει καταφέρει πολλά. Η πρωτόγνωρη ενεργειακή κρίση, ανάγκασε τα κράτη ενωμένα να προχωρήσουν στη λήψη άμεσων μέτρων για τη μετρίαση της ρωσικής εξάρτησης και τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ. Η Ανατολική Μεσόγειος προβάλει ως μία σημαντική προοπτική διαφοροποίησης των πηγών και των οδών εφοδιασμού της ενέργειας της ΕΕ. Τα πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου (Φ/Α) που ανακαλύφθηκαν τελευταία, η πρόταση του αγωγού Eastmed, η παραγωγή και μεταφορά στην ΕΕ υγροποιημένου Φ/Α (LNG), η παραγωγή και μεταφορά πράσινου υδρογόνου μέσω του Eastmed, η ηλεκτρική διασύνδεση με υποθαλάσσια καλώδια είναι κάποιες από τις περιφερειακές επιλογές εφοδιασμού που προσφέρει η Ανατολική Μεσόγειος στην ΕΕ. Το συγκεκριμένο τμήμα όμως, αποτελεί για χρόνια μία πηγή παραδοσιακών εθνοτικών - θρησκευτικών - πολιτισμικών και εμπορικών αντιπαραθέσεων. Οι διαδοχικές ανακαλύψεις πλούσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων έφεραν μία νέα δυναμική στον τομέα της γεωοικονομίας και αναζωπύρωσαν τις θαλάσσιες διαμάχες για τις ΑΟΖ μεταξύ των παράκτιων κρατών αυξάνοντας τις γεωπολιτικές ανησυχίες για την περιοχή. Ωστόσο, η τεράστια ανάπτυξη που θα υπάρξει στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου από την εκμετάλλευση των πηγών ενέργειας μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό κίνητρο και μία πρόκληση για την εμπέδωση της ειρήνης στην πιο πολύπαθη περιοχή του κόσμου.