Τα χαρακτηριστικά και οι μέθοδοι ανάδειξης της γυναίκας-ηγέτη στην τραγωδία και την κωμωδία: συγκριτική προσέγγιση

Abstract

Στην παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζουμε τα χαρακτηριστικά και τις μεθόδους ανάδειξης του ρόλου της γυναίκας ως ηγέτιδος στην Αρχαία ελληνική Τραγωδία και Κωμωδία. Συγκεκριμένα, παρουσιάζουμε τα μέσα και τις τεχνικές που μετέρχονται οι γυναίκες, προκειμένου να διεκδικήσουν την εξουσία και να εξασφαλίσουν την ηγετική τους θέση, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους υπερισχύουν των ανδρών. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι μια κοινωνία που επέβαλλε τη σιωπή των γυναικών, παρήγε, προέβαλλε και προωθούσε με εντυπωσιακό τρόπο ένα λογοτεχνικό είδος, τη δραματική ποίηση και τις θεατρικές παραστάσεις, όπου ο γυναικείος λόγος ακούγεται και μάλιστα με τρόπο ιδιαίτερα ευφραδή. Τόσο η Τραγωδία όσο και η Κωμωδία δίνουν με προκλητικό τρόπο φωνή στις γυναίκες και τους επιτρέπουν, έτσι, να αντιτεθούν στο σύστημα αξιών της πόλεως. Οι γυναικείες φωνές στην Αρχαία Τραγωδία και στην Αττική Κωμωδία προκαλούν ρωγμές στις κυρίαρχες ιδεολογικές παραδοχές για τις γυναίκες. Οι ρήσεις της Αντιγόνης και της Μήδειας, αλλά και της Λυσιστράτης και της Πραξαγόρας, καθώς και τόσων άλλων γυναικών στη θεατρική σκηνή δείχνουν ότι η περιθωριοποίηση και η απαξίωση των γυναικών από τους άνδρες αρχίζει να προκαλεί αντιδράσεις και να αποδοκιμάζεται. Στην ανάλυσή μας εφαρμόζουμε τη μέθοδο της δομικής ανθρωπολογίας, δηλαδή του στρουκτουραλισμού, αφού κάθε προσπάθεια ανάληψης εξουσίας, κάθε μορφή εξουσίας δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή και να εξηγηθεί, παρά μόνο όταν εξετάζουμε το φαινόμενο στο πλαίσιο των βασικών δομών της κοινωνίας στην οποία αυτό επιτελείται, καθώς και στο πλαίσιο συγκεκριμένων πολιτικών και θρησκευτικών δομών.

In the present dissertation we examine the characteristics and methods of highlighting the role of women as leaders in Ancient Greek Tragedy and Comedy. In particular, we present the means and techniques used by women in order to claim power and secure their leadership, as well as the ways in which they prevail over men. It is really surprising that a society that imposed the silence of women, produced, displayed and promoted in an impressive way a literary genre, dramatic poetry, and theatrical performances, where women’s speech is heard in such an eloquent way. Both tragedy and comedy provocatively give women a voice and thus allows them to oppose the city’s value system. The female voices in ancient tragedy and attic comedy cause cracks in the dominant ideological assumptions about women. The speeches of Clytemnestra, Antigone, Medea, but also of Lysistrata and Praxagora, as well as so many other women on stage, show that the marginalization and devaluation of women by men begins to cause reactions and disapproval. In our analysis we apply the method of structural anthropology, also known as structuralism, since every attempt to take power, every form of power, can only be perceived and accounted for when we examine the phenomenon in the context of the basic structures of the society in which it is performed, as well as in the context of specific political and religious structures.