Αυτοδιαχείριση και πρωτογενής πρόληψη: το πρόγραμμα «Εκπαίδευση στην Αυτοδιαχείριση», του Κέντρου Πρόληψης του Ν. Χαλκιδικής, ως παράδειγμα ενδυνάμωσης των τοπικών κοινωνιών για την κοινωνική αλλαγή

Abstract

Στην παρούσα εργασία, μελετάται το πρόγραμμα «Εκπαίδευση στην Αυτοδιαχείριση», το οποίο σχεδιάστηκε, υλοποιήθηκε και συνεχίζεται να υλοποιείται έως σήμερα, στο πλαίσιο των παρεμβάσεων πρωτογενούς/καθολικής πρόληψης του Κέντρου Πρόληψης των εξαρτήσεων και προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας του Ν. Χαλκιδικής ΠΝΟΗ, και σε συνεργασία με το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας. Αφορά ομάδες που λειτούργησαν, στη βάση των αρχών της Αυτοδιαχείρισης και των αρχών και αξιών της Έρευνας -Δράση, και ανέπτυξαν δράσεις στην τοπική κοινωνία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτές οι «αυτοδιαχειριζόμενες» ομάδες λειτούργησαν χωρίς την παρουσία συντονιστή, μέσω της σταδιακής αυτονόμησης τους, του οποίου ο ρόλος ήταν περιφερειακός και εστιάστηκε στην εμψύχωση και διευκόλυνση των ομάδων.

Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η αποτύπωση, η αποτίμηση και η περαιτέρω διερεύνηση, μιας εναλλακτικής πρότασης παρέμβασης στο πεδίο της πρωτογενούς/καθολικής πρόληψης, με άξονα την έννοια της αυτοδιαχείρισης. Τα αποτελέσματα που αναμένεται να κομίσει αφορούν το αν αυτές οι ομάδες μπορούν να καταστούν μοχλός ενδυνάμωσης των τοπικών κοινωνιών, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την κοινωνική αλλαγή σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, καθώς και την συμβολή της παρεμβατικής βιωματικής Τέχνης σε αυτήν την ενδυνάμωση.

Οι θεωρίες που στήριξαν τη μελέτη είναι του Κοινωνικού Κεφαλαίου και των μορφών του, καθώς και το μοντέλο της Αυτοβοήθειας/ Αλληλοβοήθειας.

Η μεθοδολογική διαδρομή που εφαρμόστηκε στην ποιοτική κοινωνική έρευνα, άντλησε από τις θεωρητικές παραδοχές του Εμπειρικού Διαλεκτικού Ρεαλισμού, η επιλογή του ερευνητικού σχεδίου αφορά την Έρευνα-Δράση, και κύρια τεχνική συλλογής των δεδομένων απετέλεσε η διεξαγωγή Ομάδων Εστιασμένης Συζήτησης.

Τα ερευνητικά ευρήματα δείχνουν ότι το πρόγραμμα «Εκπαίδευση στην Αυτοδιαχείριση», λειτουργεί σε ένα σημαντικό βαθμό ως μοχλός ενδυνάμωσης των τοπικών κοινωνιών, και σε αυτό σημαντικό ρόλο παίζουν η διακριτή συλλογική ταυτότητα που χαρακτηρίζει τις «αυτοδιαχειριζόμενες» ομάδες, καθώς και η λειτουργία τους στη βάση των αξιών και αρχών της Έρευνας -Δράσης. Επιπλέον, προκύπτει ότι οι ομάδες αυτές δεν αναπτύσσουν μόνιμες διαδράσεις με άτομα,ομάδες ,δίκτυα και δεν δημιουργούν κοινωνικά δίκτυα. Για το σκοπό αυτό επιλέχθηκε η καλλιτεχνική πρακτική «διαδραστικός -διαδικτυακός χάρτης«, μια πρακτική με συμμετοχικά διαλογικά χαρακτηριστικά, η οποία αναμένεται να συμβάλλει αφενός στην ενδυνάμωση των ίδιων των ομάδων, αφετέρου στην ανάπτυξη μόνιμων διαδράσεων και ανάπτυξη κοινωνικών δικτύων.