Η ψυχοκοινωνική μεσολάβηση ως μέσo απάλυνσης των σχολικών συγκρούσεων: αντιλήψεις και πρακτικές διευθυντών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

Οι σχολικές συγκρούσεις αποτελούν μια καθημερινή πραγματικότητα στον σχολικό χώρο επιβαρύνοντας σημαντικά την ψυχική υγεία των μαθητών και μαθητριών προκαλώντας σοβαρές συνέπειες στην σχολική τους δραστηριότητα, την επίδοση αλλά και τον συνολικό τους προσανατολισμό. Η σχολική βία θεωρείται φαινόμενο που αφορά τους δασκάλους, τους γονείς και τους μαθητές. Η συνηθέστερη μορφή που σχολικών συγκρούσεων που συναντάται στα σχολικά περιβάλλοντα είναι ο σχολικός εκφοβισμός (bullying). Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, ο σχολικός εκφοβισμός εμφανίζεται ως μια ειδική μορφή σχολικής βίας και προσελκύει τη διεθνή προσοχή των επιστημόνων στον τομέα της εκπαίδευσης, οι οποίοι εξετάζουν τις περίπλοκες πτυχές του φαινομένου και συνειδητοποιούν τη σοβαρότητα του προβλήματος (Nikolaou, Thanos & Samsari, 2014). Το σχολείο έχει κατηγορηθεί ότι μπορεί να προωθεί την «κουλτούρα της βίας» και εκπαιδεύει τα παιδιά σε τοξικούς μηχανισμούς μέσω τον οποίων κοινωνικοποιούνται και διαπαιδαγωγούνται. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Miller (όπως αναφέρεται στο Ανδρέου, 2011:342) «η μαζική εκπαίδευση μέσα από την επιβολή του ελέγχου και της τάξης και μέσα από την πρόταξη του ορθολογισμού και του εργαλειακού χαρακτήρα της μάθησης σε βάρος της καλλιέργειας των παιδιών στις ανθρώπινες σχέσεις και τα συναισθήματα παρέχει γόνιμο έδαφος για την προώθηση της «κουλτούρας της βίας», μέσα από μια «δηλητηριώδη παιδαγωγική». Οι διευθυντές των σχολείων επιφορτίζονται καθημερινά ως επικεφαλής των σχολικών μονάδων στις προσπάθειες επίλυσης των συγκρούσεων. Σύμφωνα με τον Friedman «η έρευνα για τη θέση του διευθυντή στο σύστημα εκπαίδευσης αναδεικνύει παράγοντες εξουθένωσης, οι πιο σημαντικοί από τους οποίους είναι οι απαιτήσεις των γονέων, το έλλειμα συνεργασίας με τους εκπαιδευτικούς και ένα βαρύ φορτίο από ελάσσονα ή μείζονα περιστατικά τα οποία απαιτούν την συνεχή προσοχή τους» (Omer, 2018:192). Ως τρόποι αντιμετώπισης των σχολικών συγκρούσεων προτείνονται το παιδαγωγικό μοντέλο της μη-βίαιης αντίστασης του Haim Οmer και η ψυχοκοινωνική μεσολάβηση και αναλύονται τα πλαίσια της παρούσας εργασίας. Η σχολική διαμεσολάβηση θεωρείται εναλλακτικό μέσο αντιμετώπισης της σχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού σε σύγκριση με τις παραδοσιακές πειθαρχικές μορφές που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του φαινομένου (Nikolaou, Thanos & Samsari, 2014). Η εκπαίδευση των μαθητών/τριών στη διαμεσολάβηση έχει αποδείξει ότι μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην ειρήνευση και την καλλιέργεια μιας νέας οπτικής απέναντι στη ζωή και τις διαπροσωπικές σχέσεις από την πλευρά των μαθητών. Το πρωτόκολλο έρευνας που παρουσιάζεται στην εργασία είχε στόχο να ερευνήσει με συνεντεύξεις μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας τις αντιλήψεις και τις πρακτικές που εφαρμόζουν στην αντιμετώπιση των σχολικών συγκρούσεων οι διευθυντές σχολείων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και τις προσλαμβάνουσες τους σχετικά με την σχολική διαμεσολάβηση και την εφαρμογή της. Ο συνολικός σχεδιασμός είναι ποιοτικά προσανατολισμένος και δίνει την δυνατότητα να αναπτυχθούν οι απόψεις ανεμπόδιστα και σε βάθος.