PONTOKOMI project: η αποφασιστική στιγμή | χαρτογραφώντας τον οικισμό και την κοινότητα

Abstract

Οι κοινωνικές δραστηριότητες, οι κοινωνικοί δεσμοί και τα βιώματα που αναπτύσσονται στη ροή του χρόνου εντός ενός χωρικού πλαισίου προσδιορίζονται από αυτό και ταυτόχρονα, τα άτομα που το εγκαταβιώνουν, το διαμορφώνουν και του προσδίδουν την ταυτότητα του τόπου. Παράλληλα, τα αυτοβιογραφικά γεγονότα και τα κοινά βιώματα και σημεία αναφοράς που καταγράφονται στη μνήμη της κοινότητας (συλλογική μνήμη) αλλά και των επιμέρους μελών της (ατομικές μνήμες), εντός αυτού του τόπου, διαμορφώνουν και συγχρόνως προσδιορίζονται από τις επιμέρους ατομικές αλλά και τη συλλογική ταυτότητα της κοινότητας. Η σημασία του σταθερού συναισθηματικού δεσμού με έναν τόπο γίνεται αντιληπτή συνήθως όταν αυτός απειληθεί ή χαθεί (Relph 1967, Fried, 1967), διαταράσσοντας τη συναισθηματική ασφάλεια και την αίσθηση του ανήκειν στον συγκεκριμένο τόπο και στην εκεί χωρικά εντοπισμένη κοινότητα. Η εξομάλυνση της διάσπασης της κοινωνικής συνοχής που αναμένεται ως συνέπεια της διατάραξης της συνέχειας του τόπου και η ψυχοκοινωνική ενδυνάμωση των μελών της κοινότητας που βιώνουν τον επικείμενο εκτοπισμό τους ως τραύμα, επιχειρείται στην παρούσα μελέτη μέσα από καλλιτεχνικές πρακτικές συγκρότησης και οργάνωσης της συλλογικής μνήμης της κοινότητας, όπως αυτές αναδείχθηκαν από την εθνογραφική μελέτη της περίπτωσης του οικισμού της Ποντοκώμης Κοζάνης.

Social activities, bonds and experiences developed, across time, in a spatial framework are determined by its form and define this place’s identity. At the same time, the autobiographical events, the common experiences and references recorded in the memory of the community (collective memory) and its members (individual memories), within this place, form and are determined by the members’ identities and simultaneously by the collective identity of the community. The importance of the stable emotional bond to a place is usually revealed when threatened or lost (Relph 1967, Fried, 1967). As a consequence, the emotional security and the sense of belonging in that particular place and in the localized community are being destroyed, and so is the social cohesion. In the present study we attempt to empower the members of a community –who feel their displacement as a trauma– by developing artistic practices where parts of the community’s collective memory are being organized and conserved. Those parts have emerged from the ethnographic case-study of Pontokomi, a community near Kozani, Greece.