Διαμορφώνοντας ανθεκτικές κοινότητες: η τραυματική επίδραση της πυρκαγιάς στο Μάτι Αττικής

Abstract

Η παρούσα έρευνα επισημαίνει το ρόλο του δεσμού με τον τόπο και των συναισθημάτων στη διαμόρφωση ανθεκτικών κοινωνιών μετά από φυσικές καταστροφές. Οι φυσικές καταστροφές αντιπροσωπεύουν μία διαταραχή της ομαλότητας στη συνοχή της κοινωνίας, οδηγώντας σε ένα γενικευμένο αίσθημα αποπροσανατολισμού. Αυτή η μελέτη απεικονίζει την τραυματική εμπειρία που προκαλείται από μία φυσική καταστροφή όπως μια πυρκαγιά. Επιπλέον, αξιολογούνται και οι μεταβολές στην ανάγκη των κατοίκων για κοινωνική συνοχή. Τέλος, προσδιορίζεται κατά πόσο μεταβάλλεται ο δεσμός των κατοίκων με τον τόπο κατά τη διάρκεια του αναπροσανατολισμού της κοινότητας. Η περιοχή μελέτης είναι το Μάτι, ένας μικρός παραθαλάσσιος οικισμός στη Δυτική Αττική. Η φωτιά ξέσπασε στις 23 Ιουλίου 2018. Μία ποσοτική έρευνα πραγματοποιήθηκε τηλεφωνικά με τη βοήθεια ερωτηματολογίων, ένα χρόνο μετά την καταστροφή, προκειμένου να αξιολογηθεί η κοινωνική ανθεκτικότητα. Το δείγμα αποτελούνταν από 159 συμμετέχοντες, κατοίκους στο Μάτι, καθώς και 120 συμμετέχοντες από τη Σκύρο, που λειτούργησε ως ομάδα ελέγχου. Οι κάτοικοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά με τα συναισθήματά τους κατά της διάρκεια της πυρκαγιάς, την ανάγκη που ένιωσαν για κοινωνική συνεκτικότητα, το δεσμό με τον τόπο τους πριν καθώς και ένα χρόνο μετά την καταστροφή. Σημαντική προϋπόθεση της έρευνας ήταν ότι η ανάκαμψη της κοινωνίας και ο αναπροσανατολισμός εξετάστηκαν λαμβάνοντας υπόψιν την απουσία κρατικής παρέμβασης και υποστήριξης. Τα συναισθήματα που αξιολογήθηκαν χωρίστηκαν σε 4 ομάδες : θετικά συναισθήματα- δράση, αγανάκτηση-αποπροσανατολισμός, απόγνωση και απουσία βοήθειας . Τα αποτελέσματα έδειξαν μία μείωση του δεσμού των κατοίκων με τον τόπο στην πληγείσα περιοχή Μάτι σε σχέση με αυτή της Σκύρου. Αξιοσημείωτο είναι, ότι η αρχική αγανάκτηση των κατοίκων εξαιτίας της πυρκαγιάς οδήγησε σε ανάγκη για εντονότερη κοινωνική συνεκτικότητα και θετικά συναισθήματα προς τα μέλη αυτής. Επιπλέον, η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι η θετική επίδραση της κοινωνικής συνοχής στο δεσμό με τον τόπο ένα χρόνο μετά την πυρκαγιά, προκλήθηκε από τα θετικά συναισθήματα των κατοίκων προς την κοινότητα. Τέλος, ο δεσμός με τον τόπο συνέβαλε στην ενίσχυση της αισιοδοξίας όσον αφορά τις προοπτικές ανάκαμψης για το Μάτι. Παρά την ελλιπή στήριξη των πληγέντων από την πολιτεία, τα αποτελέσματα έδειξαν μια σημαντική επιρροή του δεσμού με τον τόπο και των συναισθημάτων των κατοίκων, προς τη συμμετοχή σε δράσεις αποκατάστασης της περιοχής. Ακόμη συζητήθηκαν, οι επιπτώσεις των συναισθημάτων και των κοινωνικών δυναμικών για την πιθανότητα σύγχυσης όσον αφορά το δεσμό με τον τόπο και την κοινωνική ανθεκτικότητα.