Μαζική θνησιμότητα του είδους Pinna nobilis: εκτίμηση κατάστασης των πληθυσμών στον Σαρωνικό, Νότιο και Βόρειο Ευβοϊκό, κόλπο Πεταλιών και Aνατολικό Κορινθιακό κόλπο

Abstract

Από το φθινόπωρο του 2016, το εμβληματικό δίθυρο της Μεσογείου, Pinna nobilis, βρίσκεται αντιμέτωπο με μια νέα απειλή, που έγινε αντιληπτή με την εκδήλωση περιστατικών μαζικής θανάτωσης (ΠΜΘ), η ένταση των οποίων το κατέταξε το 2019, στην κόκκινη λίστα των ειδών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, ως ‘Κρισίμως Κινδυνεύον’ είδος. Τα ΠΜΘ πρωτοεμφανίστηκαν στις ακτές της Ισπανίας και στην συνέχεια εξαπλώθηκαν προς τα ανατολικά της λεκάνης (Γαλλία, Ιταλία), με ποσοστά θνησιμότητας που κατά περιοχές άγγιξαν το 100% και εκδήλωση της ασθένειας με γενικότερη νωθρότητα των προσβεβλημένων ατόμων και σταδιακά την αδυναμία πλήρους κλεισίματος του οστράκου, μέχρι τελικά τον θάνατο του οργανισμού. Αρχικά, τα ΠΜΘ φάνηκε να προκλήθηκαν από το κρυπτογενές πρωτόζωο Haplosporidium pinnae, ενώ έρευνες στην πορεία συνδέουν τα ΠΜΘ κάποιων περιοχών με μυκοβακτηριακή μόλυνση (Mycobacterium sp.), καθώς επίσης δεν αποκλείεται η ασθένεια να είναι αποτέλεσμα δράσης πολλαπλών παθογόνων. Η πρώτη αναφορά της εξάπλωσης των ΠΜΘ στον ελλαδικό χώρο έγινε στη Λέσβο το 2018, εξακριβώνοντας την παρουσία του H. pinnae, ενώ ακολούθησε άλλη μια μελέτη σε πληθυσμούς του Θερμαϊκού Κόλπου και του Β. Αιγαίου, η οποία επιβεβαίωσε την συμβολή και του Mycobacterium sp. στα περιστατικά αυτά. Στην παρούσα μελέτη διερευνώνται πέντε θαλάσσιες περιοχές της Ελλάδας, προκειμένου να εκτιμηθεί η κατάσταση των πληθυσμών P. nobilis. Διαπιστώθηκε η κατάρρευση των πληθυσμών που διαβίωναν στο Σαρωνικό, τον Α. Κορινθιακό, τον κόλπο Πεταλιών και το Ν. Ευβοϊκό Κόλπο (ποσοστά θνησιμότητας: 100%) και η επιβίωση μεμονωμένων ατόμων και πληθυσμών στο Β. Ευβοϊκό Κόλπο (ποσοστό θνησιμότητας: 31,10%). Επαναληπτική επίσκεψη των σταθμών όπου βρέθηκαν ζωντανά άτομα κρίνεται απαραίτητη, προκειμένου να επανεξεταστεί η κατάστασή τους και να εκτιμηθούν αβιοτικές παράμετροι που ενδεχομένως αναστέλλουν την εξάπλωση των ΠΜΘ. Η σε βάθος έρευνα των πιθανών παθογόνων μικροοργανισμών και η ανάπτυξη μεθόδων έγκαιρης ταυτοποίησης παρουσίας πολλαπλών πιθανών παθογόνων, θα βοηθήσουν στον καθορισμό των μη-επηρεασμένων περιοχών. Τέλος, η συστηματική παρακολούθηση και η λήψη μέτρων προστασίας για τα υγιή άτομα και πληθυσμούς που διαβιώνουν, χαρακτηρίζονται απαραίτητα για την επιβίωση του είδους.