Η ενδυνάμωση της σχολικής ζωής μέσω της παρεμβατικής τέχνης και της συμμετοχικής δράσης

Abstract

Η παρούσα έρευνα πεδίου έγκειται στη συγκρότηση ενός πιλοτικού, συνεργατικού παραδείγματος παρέμβασης, το οποίο απευθύνεται στο σώμα των προγραμμάτων πρόληψης (τα οποία υλοποιούνται σε σχολικά περιβάλλοντα). Βασική δεξαμενή της θεωρητικής γνώσης, αποτέλεσε η θεωρία του κοινωνικού κεφαλαίου. Η διερεύνηση οργανώθηκε με τη μεθοδολογία της έρευνας δράσης. Στην υποστήριξη και ενίσχυση της αλληλεπίδρασης, κυρίαρχο ρόλο είχε το παράδειγμα της παρεμβατικής τέχνης: ένας εναλλακτικός τ(ρ)όπος νοηματοδότησης των κοινωνικών και καλλιτεχνικών πρακτικών. Η παρέμβαση ακολούθησε το μοντέλο της συμμετοχικής έρευνας δράσης, οι 34 συμμετέχοντες στις εστιασμένες ομάδες ήταν γονείς και εκπαιδευτικοί δύο Δημοτικών Σχολείων, στις δράσεις που ακολούθησαν συμμετείχαν και μαθητές-τριες. Η διαδικασία ξεκίνησε από φαινομενικά απλές διεργασίες, ανοιχτές συζητήσεις και συμμετοχικές δημιουργικές δράσεις. Οι αισθητικές αξίες δεν τέθηκαν ως προϋπόθεση σε αντίθεση με τις αξίες του ανθρωπισμού, καθώς κρίθηκε αναγκαίο να προταχθεί η σχεσιακή διάσταση του εγχειρήματος. Η τέχνη κατέστησε το πεδίο γόνιμο για συνεργασία, συζήτηση και περισυλλογή. Λειτούργησε ως αφορμή για την επικοινωνία, την αλληλοκατανόηση και την ανάπτυξη αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε άτομα που συγκροτούν το σχολικό πλαίσιο· όμως οι ρόλοι τους σε αυτό συχνά τους καθιστούν αποκομμένους, στην ιδιωτικότητα και την εξατομίκευση. Με την εμφάνιση της νόσου Covid-19, διακόπηκαν οι δια ζώσης συναντήσεις και ουσιαστικά η δράση οδηγήθηκε σε μια πρώιμη ολοκλήρωση. Ωστόσο η παύση της δράσης, είχε εφήμερο χαρακτήρα και σύντομα μετασχηματίσθηκε σε ένα νέο κύκλο έρευνας δράσης, ευέλικτο και προσαρμοσμένο στις νέες συνθήκες (εξ αποστάσεως). Κρίνω ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός, ότι, παρά την απομόνωση των σωμάτων αναπτύχθηκε η εγγύτητα μεταξύ των συμμετεχόντων και παρά την κυριάρχηση του τεχνολογικού μέσου, αξιοποιήθηκε η καλλιέργεια της επαφής με τη φύση.