Η έννοια της ενδυνάμωσης στην ψύχωση: θεωρήσεις, πρακτικές και ο ρόλος της τέχνης

Abstract

Αντικείμενο μελέτης της εργασίας αποτελεί η έννοια της ενδυνάμωσης για άτομα με ιστορικό ψύχωσης. Αρχικά, γίνεται μια θεωρητική αναφορά σε διαφορετικά μοντέλα προσέγγισης της ψυχικής υγείας, όπως είναι το βιολογικό, το φαινομενολογικό, το ψυχοκοινωνικό και το μοντέλο της ανάκαμψης (recovery) και στις βασικές έννοιες που μελετά η εργασία, όπως είναι η ενδυνάμωση και η ψύχωση. Στο δεύτερο μέρος της διπλωματικής εργασίας γίνεται μια ανασκόπηση πρακτικών που εμπνέονται και συμπνέουν με την έννοια της ενδυνάμωσης για άτομα με ψυχωτικές εμπειρίες. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο ρόλο της τέχνης, την ιστορία της τέχνης ατόμων με ιστορικό ψύχωσης, αλλά και πώς η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο ενδυνάμωσης, αλλά και ως εργαλείο ανάδειξης της φωνής μιας ευπαθούς κοινωνικά ομάδας, όπως είναι οι ψυχικά πάσχοντες. Η εργασία αναπτύσσει την ιδέα της Τέχνης ως ενός εργαλείου ψυχοκοινωνικής διαμεσολάβησης και αποστιγματοποίησης. Στο πλαίσιο της διπλωματικής εργασίας έγινε μετάφραση, πολιτισμική και εννοιολογική προσαρμογή του ερωτηματολογίου QPR (Questionnaire for the Process of Recovery), κατόπιν χορήγησης άδειας από τους συγγραφείς του, από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα. Πρόκειται για ένα ερωτηματολόγιο για την πορεία προς την ανάκαμψη ατόμων με ιστορικό ψύχωσης, το οποίο αναπτύχθηκε από ειδικούς στη Βρετανία σε συνεργασία με λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Το ερωτηματολόγιο χορηγήθηκε σε λήπτες υπηρεσιών που είναι σε πορεία ανάκαμψης με σκοπό τον έλεγχο των ψυχομετρικών του χαρακτηριστικών. Ένα πρόσθετο τμήμα της εργασίας αποτελεί μια καλλιτεχνική παρέμβαση, η οποία θα δώσει την ευκαιρία σε άτομα με ψυχωτικές εμπειρίες να εμπλακούν ενεργά στην καλλιτεχνική δράση σε συνεργασία με άτομα με καλλιτεχνική εμπειρία. Πέραν της θεραπευτικής επίδρασης της ενασχόλησης με την τέχνη, μέσω της καλλιτεχνικής έκφρασης θα δοθεί η ευκαιρία για εξωτερίκευση του ψυχικού τους κόσμου και πιθανής αποτύπωσης προσωπικών βιωμάτων και διεκδίκησης αυτοπροσδιορισμού. Επιπλέον, αναμένεται μια τέτοιου είδους παρέμβαση να δημιουργήσει γέφυρες επικοινωνίας με το ευρύ κοινωνικό σύνολο και να συμβάλλει στην άρση των προκαταλήψεων γύρω από τις ψυχικές διαταραχές και τους ψυχικά πάσχοντες.