Ξεδιπλώνοντας την δημοσιογραφία για τον λύκο (Canis lupus) κατά τον εικοστό αιώνα: ανάλυση περιεχομένου σε άρθρα ελληνικής εφημερίδας 1922-1984

Abstract

Τα τελευταία χρόνια, οι πληθυσμοί του γκρίζου λύκου (Canis lupus) επανακάμπτουν στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη, μετά από αιώνες συστηματικής εξολόθρευσης. Από «επιβλαβές» και επικηρυγμένο είδος σε είδος άξιο «απόλυτης προστασίας», ο λύκος και η επιβίωσή του επηρεάζεται άμεσα από τις στάσεις και απόψεις των ανθρώπων. Η μελέτη προηγούμενων αντιλήψεων μπορεί να ενημερώσει και να κατευθύνει τις στρατηγικές του σήμερα ώστε να αποφευχθούν οι συγκρούσεις ανθρώπου και μεγάλων σαρκοφάγων, οι οποίες συχνά αποτελούν συγκρούσεις μεταξύ ανθρώπων. Η παρούσα εργασία μελετά τις κοινωνικές στάσεις για το σαρκοφάγο, όπως αυτές αποτυπώνονται στον ελληνικό Τύπο, κατά το μεγαλύτερο μέρος του εικοστού αιώνα. Εφαρμόζεται ανάλυση περιεχομένου με πρωτόκολλο κωδικοποίησης σε 151 άρθρα για τον λύκο που δημοσιεύονται σε εθνική καθημερινή εφημερίδα της χώρας μεταξύ 1922-1984. Τα περισσότερα άρθρα του δείγματος, είναι σύντομες αναφορές περιστατικών αλληλεπίδρασης ανθρώπου-λύκου, αλλά, στις αρχές του εικοστού αιώνα (1926-1937), δημοσιεύονται κάποια εκτενέστερα άρθρα, μέσω των οποίων εκτυλίσσεται ένας δημόσιος διάλογος για τη θηρευτική νομοθεσία και την προστασία της φύσης, στον οποίο συμβάλουν αρκετά ενδιαφερόμενα μέρη. Παρότι, η ανάγκη εξολόθρευσης του λύκου δεν είναι ακόμα διαπραγματεύσιμη, φανερώνεται μία ευελιξία και στις συζητήσεις για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, ενώ η πρώτη φωνή υποστήριξής του μεγάλου σαρκοφάγου κάνει την εμφάνισή της (1935). Ωστόσο, η εξέλιξη του δημόσιου διαλόγου φρενάρει με την έλευση του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, ενώ, κατά τα μέσα του αιώνα, οι δημοσιεύσεις για επιδρομές λύκων στην κτηνοτροφία κορυφώνονται. Συνολικά, το 64.2% των άρθρων περιγράφει την αλληλεπίδραση σε κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, και το 68.9% των άρθρων έχει ως θέμα τις επιθέσεις λύκου σε ζώα. Ταυτόχρονα, η εξολόθρευση του σαρκοφάγου κυριαρχεί ανάμεσα στις προτεινόμενες λύσεις ως ανταπόκριση στην αλληλεπίδραση μαζί του (93.4%). Ανάμεσα στους χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τον λύκο, κυριαρχούν οι σχετικοί με την επιζήμια φύση (31.9%) και την πείνα του (31.9%). Μόνο στις αρχές της δεκαετίας του 1980, τρία άρθρα σηματοδοτούν μία αλλαγή στην αντιμετώπιση του λύκου, ως, πλέον, προστατευόμενο είδος της Ευρώπης, χωρίς όμως να έχει αποτυπωθεί ένα μεταβατικό στάδιο στην αλλαγή των στάσεων. Τελικά, παρά το γεγονός ότι κάποια άρθρα αποδεικνύουν ότι η συμπεριληπτική δημοσιογραφία μπορεί να εξυπηρετήσει τον δημόσιο διάλογο, το σύνολο των αποτελεσμάτων δείχνει ότι το ζήτημα της επιβλαβικότητας στην κτηνοτροφία κυριαρχεί έντονα στη ελληνική δημοσιογραφική κάλυψη για το σαρκοφάγο του προηγούμενου αιώνα.