Αρχαιολογικές εικονογραφικές αφηγήσεις στα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης: η περίπτωση της αρχαίας ελληνικής αγγειογραφίας

Abstract

Τα σχολικά εγχειρίδια, συνιστούν αδιαμφισβήτητα το ισχυρότερο μέσο επικοινωνίας στο πλαίσιο της σχολικής εκπαίδευσης που μπορεί να οδηγήσει στη σύνθεση κοινωνικών αναπαραστάσεων αναφορικά με την αρχαιολογία και το υλικό παρελθόν από τους/τις μαθητές/τριες, οι οποίες είναι δυνατόν να κυμαίνονται από απόψεις μέχρι στάσεις και στερεότυπα. Σκοπό της παρούσας εργασίας αποτελεί η ανάλυση των αρχαιολογικών εικονογραφικών αφηγήσεων που εντοπίζονται στα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας της ελληνικής Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, μέσα από τη διερεύνηση της περίπτωσης της αρχαίας ελληνικής αγγειογραφίας. Ειδικότερα, η εργασία αυτή αποσκοπεί στην ανάλυση των εικόνων αρχαίων ελληνικών αγγείων που εντοπίζονται στα εν λόγω σχολικά εγχειρίδια προκειμένου, όχι μόνο να αποτιμηθεί η διδακτική και παιδαγωγική τους καταλληλότητα, αλλά και να διερευνηθεί ο τρόπος παρουσίασης της αρχαίας ελληνικής αγγειογραφίας και κατ’ επέκταση της αρχαιολογίας και του υλικού πολιτισμού μέσα από την επιλογή και παράθεση των εικόνων αυτών στα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας. Για τον σκοπό αυτό, συγκροτήθηκε ένα διεπιστημονικό εργαλείο ανάλυσης για τις εικόνες του δείγματος, με άξονες που ερευνούν την εποπτική, πληροφοριακή, διδακτική/παιδαγωγική και ιδεολογική λειτουργία αυτών, ενώ για την έρευνα χρησιμοποιήθηκε η ποσοτική και ποιοτική ανάλυση περιεχομένου. Τα βασικά αποτελέσματα της έρευνας, έδειξαν πως παρ’ όλες τις μεμονωμένες προσπάθειες, το πνεύμα συγγραφής των σχολικών εγχειριδίων Ιστορίας είναι ακόμα αρκετά μακριά από την ουσιαστική αξιοποίηση της επιστήμης της αρχαιολογίας, τόσο σε επιστημολογικό όσο και σε μεθοδολογικό επίπεδο.

School textbooks are undoubtedly the strongest means of communication in the context of school education that can lead to the synthesis of social representations regarding archeology and the material past by students, which can range from opinions to attitudes and stereotypes. The purpose of this paper is the analysis of the archaeological pictorial narratives found in the History textbooks of the Greek Primary Education, through the investigation of the case of ancient Greek vase painting. In particular, this work aims at the analysis of the images of ancient Greek vases found in that textbooks, in order not only to assess their didactic and pedagogical suitability, but also to investigate the way in which ancient Greek vase painting and by extension archeology and material culture, are represented through the selection and listing of these images in school History textbooks. For this purpose, an interdisciplinary analysis tool was set up for the images of the sample, with axes investigating their supervisory, informational, didactic/pedagogical and ideological function, while quantitative and qualitative content analysis was used for the research. The main results of the research showed that despite all the individual efforts, the spirit of writing the History school textbooks is still quite far from the essential utilization of the science of archaeology, both on an epistemological and a methodological level.