Η κούρσα εξοπλισμών Ελλάδα - Τουρκία, οικονομικές και διεθνολογικές προκλήσεις

Abstract

Ένας από τους πλέον σημαντικούς παράγοντες, σχετικούς με την ανάπτυξη και την ευημερία κάθε χώρας, αφορά στην ύπαρξη κλίματος σταθερότητας και ασφάλειας στο πλαίσιο της. Η κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζωή, συνδέονται με την εθνική ασφάλεια και την άμυνα της. Η δε άμυνα μιας χώρας συνδέεται άμεσα με τα εξοπλιστικά προγράμματα στα οποία αυτή συμμετέχει. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις διαπνέονταν παραδοσιακά από συγκρούσεις , προβλήματα και εντάσεις. Προκειμένου λοιπόν οι δύο χώρες να διασφαλίσουν την εδαφική τους ακεραιότητα και την εθνική τους ασφάλεια, ξεκίνησαν και διαιώνισαν με την πάροδο των χρόνων μια κούρσα εξοπλισμών. Κύριος σκοπός της παρούσας εργασίας, είναι η μελέτη της εξέλιξης των εξοπλιστικών προγραμμάτων της Ελλάδας και της Τουρκίας και η αναζήτηση των οικονομικών και διεθνολογικών προεκτάσεων αυτής της κούρσας των εξοπλισμών μεταξύ των δύο χωρών. Ποιες είναι οι σχέσεις μεταξύ των χωρών της Ελλάδας και της Τουρκίας; Ποια είναι τα κυριότερα ιστορικά γεγονότα που διαμόρφωσαν τις σημερινή ελληνοτουρκική πραγματικότητα; Πώς η σχέση μεταξύ των δύο χωρών καθρεφτίζεται στα εξοπλιστικά προγράμματα που αυτές συμμετέχουν; Ποια είναι τα κύρια εξοπλιστικά προγράμματα που διαμορφώνουν τις τουρκικές και ποια τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις στη σημερινή τους μορφή; Ποια η οικονομική εικόνα των ετησίων στρατιωτικών δαπανών της Ελλάδας και ποια της Τουρκίας κι πως αυτές επηρεάστηκαν στην παγκόσμια οικονομική κρίση; Ποιες οι προκλήσεις ασφάλειας που προκύπτουν από την παραπάνω κούρσα των εξοπλισμών για τις ίδιες τις χώρες, για το ΝΑΤΟ και για την Ευρωπαϊκή Ένωση; Σε αυτή την εργασία θα υποστηρίξουμε ότι από την σύσταση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα οι εντάσεις και οι διαμάχες μεταξύ των δύο χωρών είναι συνεχείς. Στην κοινή ελληνοτουρκική ιστορία, οι ένοπλες δυνάμεις των δύο χωρών βρέθηκαν πολλές φορές αντιμέτωπες. Το κλίμα ανασφάλειας που δημιουργήθηκε, ώθησε κάθε χώρα, στη διαρκή προσπάθεια διατήρησης της ποσοτικής και ποιοτικής υπεροχής των εξοπλισμών της, έναντι της άλλης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εκτόξευση των στρατιωτικών δαπανών των δύο χωρών. Ωστόσο η διαρκής προσπάθεια εξοπλιστικής υπεροχής των δύο χωρών, προκάλεσε τη συγκέντρωση τεράστιων στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Πέραν λοιπόν των οικονομικών προκλήσεων για τις δύο χώρες, γεννάται και το θέμα των προκλήσεων ασφάλειας μεταξύ τους, αλλά και γενικότερο θέμα ασφάλειας του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, στο πρώτο κεφάλαιο θα γίνει μια σύντομη ιστορική ανασκόπηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και θα σημειωθούν οι σημαντικότερες περίοδοι εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών από τη σύσταση του πρώτου ανεξάρτητου νεοελληνικού

4

κράτους, το 1830 έως σήμερα. Στο δεύτερο κεφάλαιο θα παρουσιαστούν και θα συγκριθούν οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί της Ελλάδας και της Τουρκίας. Στο τρίτο κεφάλαιο θα αναλυθούν τα οικονομικά στοιχεία των δύο χωρών και θα συσχετιστούν με τις αμυντικές τους δαπάνες. Στο τέταρτο κεφάλαιο θα αναλυθούν οι διεθνολογικές προκλήσεις που υφίστανται λόγω της κούρσας των εξοπλισμών Ελλάδας – Τουρκίας και οι προκλήσεις τόσο για την ασφάλεια των ίδιων των χωρών, όσο και του ΝΑΤΟ αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέλος, στο έκτο κεφάλαιο θα συνοψίσουμε τα συμπεράσματα που αντλούνται από αυτή τη μελέτη. Για την εκπόνηση της παρούσας εργασίας χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από την εθνική και διεθνή βιβλιογραφία, ελληνικά και ξενόγλωσσα άρθρα, πληροφορίες από το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών Ειρήνης της Στοκχόλμης (SIPRI) και τέλος στοιχεία από διπλωματικές διατριβές.