Η αξιοποίηση του οπτικού και πολυτροπικού γραμματισμού στη γλωσσική διδασκαλία προσφύγων σε τάξεις υποδοχής - Ζ.Ε.Π: έρευνα σε εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης δημοτικών σχολείων της Αττικής

Abstract

Ανάμεσα στις βασικές προκλήσεις των πολυπολιτισμικών κοινωνιών είναι και η διδασκαλία μιας γλώσσας ως δεύτερης/ξένης, η οποία προϋποθέτει πρακτικές από πλευράς εκπαιδευτικών που ενδυναμώνουν την ταυτόχρονη χρήση της μητρικής γλώσσας των αλλόγλωσσων μαθητών. Η διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας στα ελληνικά σχολεία πραγματοποιείται, εκτός των άλλων, και σε Τάξεις Υποδοχής – Ζ.Ε.Π. (Ζώνης Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας), στα οποία φοιτούν μαθητές/τριες, οι οποίοι/ες γνωρίζουν ελάχιστα έως καθόλου την ελληνική γλώσσα. Βασικό εργαλείο της γλωσσικής, αυτής, διδασκαλίας είναι και η χρήση εικόνων, βίντεο και άλλου πολυτροπικού υλικού που επιτρέπουν την επαφή με ποικίλα ερεθίσματα και επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τον τρόπο σκέψης και έκφρασης των μαθητών/τριών. Η παρούσα εργασία εξετάζει τη χρήση των εικόνων και των πολυτροπικών κειμένων στη γλωσσική διδασκαλία σε Τάξεις Υποδοχής – Ζ.Ε.Π. σχολείων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Περιφέρειας Αττικής αναδεικνύοντας πρακτικές οι οποίες, σύμφωνα με τους/τις εκπαιδευτικούς, είναι σημαντικές για τη γλωσσική διδασκαλία αλλά και γενικότερα πόσο σημαντικοί είναι ο οπτικός και πολυτροπικός γραμματισμός στη δόμηση της γλωσσικής διδασκαλίας σε αλλόγλωσσο μαθητικό κοινό. Σε δείγμα 162 εκπαιδευτικών διαπιστώθηκε, μέσω στατιστικής ανάλυσης, ότι οι περισσότεροι/ες είναι εξοικειωμένοι/ες και ενήμεροι/ες με την έννοια του οπτικού και πολυτροπικού γραμματισμού, χωρίς, ωστόσο, να έχουν κάποια ιδιαίτερη επιμόρφωση σε αυτούς τους τομείς. Παρά την ουδέτερη στάση τους όσον αφορά τη συχνότητα και την άνεση χρήσης τον εικόνων η πλειοψηφία τους συμφωνεί με τη χρήση τους επισημαίνοντας τυχόν δυσκολίες που προκύπτουν με τα σχολικά εγχειρίδια και τον διαθέσιμο χρόνο. Επιπλέον, αναδεικνύονται οι δυσκολίες που ανακύπτουν από τη χρήση των εικόνων και οι πρακτικές που οι εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν κατά τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Τέλος, διαπιστώνεται ο βαθμός ενσωμάτωσης του οπτικού και πολυτροπικού γραμματισμού στη γλωσσική διδασκαλία αλλά και ο βαθμός ενημέρωσης των εκπαιδευτικών όσον αφορά το νέο Π.Σ. (2021) για το γλωσσικό μάθημα.