Ιδεολογικό υπόβαθρο στην περιοδολόγηση της ιστορίας της ελληνικής γλώσσας: από την προελληνική/πρωτοελληνική στη νέα ελληνική

Abstract

Η θεμελιώδης πρακτική της περιοδολόγησης/περιοδοποίησης στις ιστορικές σπουδές αποτελεί τη διαδικασία κατάτμησης του ιστορικού χρόνου σε επιμέρους και διακριτές μεταξύ τους χρονικές περιόδους. Η παρούσα διατριβή πραγματεύεται το ζήτημα της περιοδολόγησης στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Ειδικότερα, εξετάζονται τα χρονικά όρια των εξής δύο περιόδων της ελληνικής γλώσσας: (α) της πρωτοελληνικής και (β) της νεοελληνικής φάσης της ελληνικής γλώσσας. Ως προς την πρώτη περίοδο που εξετάζεται, παρατίθενται και κρίνονται ως προς την ερμηνευτική τους επάρκεια οι απόψεις για τις απαρχές της ελληνικής γλώσσας, όπως αυτές εκφράστηκαν από τα πεδία της γλωσσολογίας, της αρχαιολογίας και της παλαιογενετικής. Συγκεκριμένα, αναλύονται οι διιστάμενες απόψεις για τον χρόνο και τον τρόπο διασποράς των Ινδοευρωπαίων και οι θεωρίες για τη χρονική περίοδο "άφιξης" των ελληνόφωνων πληθυσμών και φορέων του ινδοευρωπαϊκού πολιτισμού στον ελλαδικό χώρο. Η παράθεση και η ανάλυση των πτυχών κάθε θεωρίας αποκαλύπτουν τα μεθοδολογικά προβλήματα στις προσεγγίσεις του ζητήματος των απαρχών της ελληνικής γλώσσας, καθώς και την επίδραση ερμηνευτικών σχημάτων της αρχαιολογικής επιστήμης στην πραγμάτευσή του. Ως προς τη δεύτερη εξεταζόμενη γλωσσική φάση, αναλύονται οι θέσεις της ιστοριογραφίας του νέου ελληνισμού, της ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας και της γλωσσολογίας για το ζήτημα της χρονολογικής αφετηρίας της νεοελληνικής γλώσσας. Ειδικότερα, εξετάζονται τα κριτήρια που τέθηκαν από την έρευνα για τη διάκριση της νεοελληνικής γλωσσικής φάσης από προγενέστερες μορφές της ελληνικής γλώσσας, οι όροι που χρησιμοποιήθηκαν για τον ορολογικό προσδιορισμό της και το ιδεολογικό πλαίσιο εντός των ορίων του οποίου επιχειρήθηκε ο χρονικός καθορισμός της αφετηρίας της.