Ο ρόλος του Κοι.Σ.Π.Ε. τομέας Ψ.Υ. Δωδεκανήσου στην κοινωνική ένταξη ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα, με τη συμβολή προγραμμάτων της εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία

Abstract

Σε μια εποχή όπου τόσο η Ευρώπη, όσο και η Αμερική πασχίζουν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα από την έλλειψη θεραπείας των ψυχικών νοσημάτων, δημιουργούνται Ψυχιατρικά Ιδρύματα, στα οποία στοιβάζονται άνθρωποι αποκλεισμένοι από την κοινωνία. Δυστυχώς λόγω της έλλειψης γνώσεων για την αντιμετώπιση των διαταραχών αυτών, τα Ψυχιατρεία αρκούνται στο να παρέχουν στους ασθενείς φροντίδα, στέγαση και σίτιση σε συνδυασμό με καθήλωση από αλυσίδες. Οι πρακτικές αυτές, έχουν σαν αποτέλεσμα την ανάγκη για περισσότερες δομές, αφού οι ασθενείς δεν θεραπεύονται, περιθωριοποιούνται, παραιτούνται οι ίδιοι και συχνά εγκαταλείπονται από τις οικογένειές τους, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται και ο αριθμός των νοσούντων. Σχεδόν μισό αιώνα αργότερα, γύρω στο 1950, ανακαλύπτονται θεραπείες για την αντιμετώπιση των ψυχώσεων, οι οποίες ανοίγουν το δρόμο για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση. Έτσι λοιπόν, σταδιακά γίνεται «μετάβαση από την ψυχιατρική του ασύλου στην περίθαλψη στην κοινότητα» (Λιάκος, 2003). Μια διαδικασία καθόλου εύκολη, αφού απαιτείται, πρωτίστως η κατάλληλη εκπαίδευση του προσωπικού και στη συνέχεια η εκπαίδευση των ψυχικά ασθενών, τόσο στην εκ νέου ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, αλλά και στην εκπαίδευση που θα οδηγεί στην επαγγελματική τους αποκατάσταση. Στην Ελλάδα, αφορμή για την έναρξη της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης αποτέλεσε το σκάνδαλο με το Ψυχιατρείο της Λέρου. Ένα σκάνδαλο που σόκαρε την Παγκόσμια Κοινότητα προς τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και έθεσε σε εφαρμογή τόσο την αναβάθμιση των Ψυχιατρείων της χώρας, όσο και την ανάπτυξη κοινοτικών δομών περίθαλψης. Στα πλαίσια της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης στην Ελλάδα, αναπτύχθηκαν διάφορες συνεταιριστικές θεραπευτικές μονάδες, οι οποίες θεσμοθετήθηκαν το 1999 και εξασφάλιζαν κοινωνική και εργασιακή αποκατάσταση ατόμων με ψυχικές διαταραχές. Η παρούσα εργασία σκοπό έχει την ανάδειξη του ρόλου του Κοι.Σ.Π.Ε. Το.Ψ.Υ. Δωδεκανήσου, ενός συνεταιρισμού που αποτελεί προϊόν της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, τη συμβολή του στην τοπική κοινωνία, αλλά και του ρόλου της εκπαίδευσης στην ενσωμάτωση των ψυχικά ασθενών στον κοινωνικό ιστό. Για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας, δημιουργήθηκε ένα ερωτηματολόγιο 15 ερωτήσεων ανοικτού τύπου, πάνω στις οποίες βασίστηκε η ημιδομημένη συνέντευξη, βασικό εργαλείο συλλογής των απαραίτητων για την εργασία δεδομένων. Οι συνεντεύξεις απευθύνονταν σε φορείς όπως ο Δήμος Λέρου, σε εκπαιδευτικούς, σε εργαζόμενους στον ίδιο τον Κοι.Σ.Π.Ε., σε ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, κάτοικους του νησιού και σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Συνολικά στην έρευνα πήραν μέρος 19 άτομα ηλικίας 27 – 60 ετών. Από την συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων προέκυψε ότι μέσα από αυτό το εγχείρημα, τις ευρύτερες δράσεις του Κοι.Σ.Π.Ε. Το.Ψ.Υ. Δωδεκανήσου, επαναπροσδιορίζεται η σχέση του ανθρώπου με την κοινότητα, καλλιεργείται ο σεβασμός στη φύση και στον άνθρωπο, επιδιώκεται η κοινωνική ισότητα και η δικαιοσύνη στην προοπτική μιας ισόρροπης σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα όλο αυτό λειτουργεί ως σημαντικό εργαλείο μάθησης, όχι μόνο για τους άμεσα εμπλεκόμενους, αλλά και για τον οποιονδήποτε γίνεται κοινωνός των αποτελεσμάτων της όλης δράσης.