Η τοπική παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή στο πλαίσιο της πολιτισμικής διάστασης της εκπαίδευσης για την αειφορία

Abstract

Η παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή χαρακτηρίζεται αειφορική και οι διαστάσεις της σχετίζονται με την κοινωνία και τον πολιτισμό, την οικονομία, το περιβάλλον και την υγεία. Στο νησί της Ρόδου συναντάται μία τοπική παραλλαγή της, η παραδοσιακή ροδίτικη διατροφή. Η πολιτιστική διάσταση της εκπαίδευσης για την αειφορία επιδιώκει τη διαμόρφωση ενός κόσμου με βιώσιμο μέλλον και κοινωνική συνέχεια και ο «εγγραμματισμός της διατροφής» μπορεί να συνεισφέρει σε αυτό. Η έννοια του «εγγραμματισμού της διατροφής» συνδέεται με τις διατροφικές συνήθειες. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα καταγράφονται αυξημένα ποσοστά υπέρβαρων και παχύσαρκων νηπίων, όπως και ανεπαρκής πρόσληψη θρεπτικών συστατικών. O σκοπός της διατριβής ήταν να μελετήσει τον βαθμό τήρησης της Μεσογειακής διατροφής των νηπίων και των γονέων (KIDMED Index και MedDiet Score) και τον βαθμό εγγραμματισμού της διατροφής (NLS-Gr) των γονέων και των εκπαιδευτικών, όπως και τις απόψεις τους για τα τρόφιμα και την απόρριψή τους μέσα από έρευνα συγχρονικού τύπου σε νηπιαγωγούς στη Ρόδο και μελέτη περίπτωσης νηπιαγωγείου. Το δείγμα ήταν 73 νήπια (4-6 ετών), 112 γονείς (>18 ετών) και 149 νηπιαγωγοί (>22 ετών). Εξετάστηκαν, επίσης, τα κοινωνικοοικονομικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά και ο τρόπος ζωής τους. Η μέση βαθμολογία τήρησης της Μεσογειακής διατροφής (KIDMED) για τα νήπια ήταν μέτρια (6.22, Τ.Α.=2.33), ενώ σημαντικό ποσοστό από αυτά ακολουθούσαν περισσότερη καθιστική ζωή και λιγότερη φυσική δραστηριότητα σε σχέση με τις συστάσεις του WHO. Η αναλογία περιφέρειας μέσης/ύψους (WC/HT) βρέθηκε μεγαλύτερη των φυσιολογικών ορίων σχεδόν στα μισά νήπια. Τα υπέρβαρα νήπια αποτελούσαν το 8.6% σύμφωνα με τα κριτήρια IOTF (ή 5.7% σύμφωνα με τα κριτήρια WHO) και τα παχύσαρκα το 11.4% (σύμφωνα και με τα δύο κριτήρια). Ο εγγραμματισμός της διατροφής για τους γονείς ήταν επαρκής 25.22 (T.A.=3.40) και η βαθμολογία τήρησης της Μεσογειακής Διατροφής (MedDiet Score) ήταν 31.65 (Τ.Α.=3.32). Υψηλό ποσοστό των γονέων ήταν υπέρβαροι και παχύσαρκοι και ακολουθούσαν λιγότερη φυσική δραστηριότητα από τις συστάσεις. Η μέση βαθμολογία εγγραμματισμού της διατροφής των νηπιαγωγών ήταν επαρκής (NLS-Gr) (25.87, T.A.=2.20) και ο βαθμός τήρησης της Μεσογειακής Διατροφής (MedDiet Score) ήταν 33.94 (T.A.=3.84). Η μέση βαθμολογία εγγραμματισμού της διατροφής στους νηπιαγωγούς ήταν μικρότερη στα άτομα με χαμηλότερο καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα σε σχέση με αυτούς που δήλωναν υψηλότερο εισόδημα. Οι νηπιαγωγοί του δείγματος που σχεδίαζαν και προγραμμάτιζαν τα γεύματά τους είχαν στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερο διάμεσο NLS-Gr σε σχέση με τους υπόλοιπους. Η κύρια αιτία απόρριψης τροφίμων στο νοικοκυριό των γονέων και των νηπιαγωγών ήταν το περίσσευμα των φαγητών. Η κομποστοποίηση των τροφίμων ως πρακτική απόρριψης απαντήθηκε από ένα μικρό ποσοστό των νηπιαγωγών και των γονέων, αλλά δεν καταγράφηκε στα ημερολόγια απόρριψης τροφίμων. Στο σχολείο τα κύρια τρόφιμα που απορρίπτονταν είτε κατέληγαν στα σκουπίδια, είτε επιστρέφονταν στους γονείς. Η αποτύπωση των διατροφικών συνηθειών των νηπίων, των γονέων και των εκπαιδευτικών και η βελτίωση του εγγραμματισμού της διατροφής τους εντάσσονται στην πολιτιστική διάσταση της εκπαίδευσης για την αειφορία. Προτείνεται η βελτίωση της διατροφής και του τρόπου ζωής των νηπίων και η αλλαγή του αναλυτικού προγράμματος σχετικά με την παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή, με σκοπό την εφαρμογή των κατάλληλων παρεμβάσεων και διατροφικών πολιτικών που εμπλέκουν τους νηπιαγωγούς και τους γονείς. Ιδανικά, θα πρέπει να είναι προτεραιότητα η επίτευξη διατροφικής επάρκειας των νηπίων μέσα από τη διατήρηση του παραδοσιακού σχήματος της Μεσογειακής διατροφής στο πλαίσιο της εκπαίδευσης για την αειφορία.