Η μνήμη του Ολοκαυτώματος στις μαρτυρίες των επιζώντων Ελλήνων Εβραίων (1945-1990)

Abstract

Στην εργασία αυτή εξετάζεται ο τρόπος που παρουσιάζεται το Ολοκαύτωμα στις γραπτές και προφορικές μαρτυρίες Ελλήνων Εβραίων, που καλύπτουν τη χρονική περίοδο από τα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι και τη δεκαετία του 1990: τι θυμούνται οι επιζώντες, πώς το θυμούνται και πώς το αφηγούνται. Η μελέτη βασίζεται σε πέντε πολύ σημαντικές εκδόσεις μαρτυριών: α) το βιβλίο του Ισαάκ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν..., β) το βιβλίο της Μύριαμ Νόβιτς Το πέρασμα των βαρβάρων, γ) το βιβλίο που περιλαμβάνει τα Χειρόγραφα του Μαρσέλ Νατζαρή, δ) την ανθολογία μαρτυριών της Φραγκίσκης Αμπατζοπούλου Το Ολοκαύτωμα στις μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων και ε) τη συλλογή προφορικών μαρτυριών της Έρικας Κούνιο-Αμαρίλιο και του Αλμπέρτου Ναρ Προφορικές μαρτυρίες Εβραίων της Θεσσαλονίκης για το Ολοκαύτωμα. Στην αρχή γίνεται αναφορά στις συνθήκες που αντιμετώπισαν οι επιζώντες κατά τα πρώτα χρόνια μετά την επιστροφή τους στην Ελλάδα, στις προσπάθειες για την επιβίωσή τους και για την αναδιοργάνωση των κοινοτήτων τους και στο ιδεολογικοπολιτικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε στην Ελλάδα κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Στη συνέχεια, δίνονται γραμματολογικές πληροφορίες για τις εκδόσεις που μελετώνται και ακολουθεί συγκριτική ανάλυσή τους· Τέλος, παρουσιάζονται τα βασικά ζητήματα που θίγονται κάθε φορά, σε μια προσπάθεια, μέσα από τις αναφορές σε συγκεκριμένες μαρτυρίες, να αναδειχθούν οι στόχοι του κάθε συγγραφέα ή ερευνητή και τα ερωτήματα, σε σχέση με το Ολοκαύτωμα, στα οποία οι μάρτυρες προσπαθούν να απαντήσουν, ανάλογα με τα προβλήματα που τίθενται σε κάθε εποχή και με το κοινωνικό και ιδεολογικοπολιτικό πλαίσιο που επικρατεί. Εξετάζεται ακόμα πώς έχουν αντιμετωπιστεί και σχολιαστεί από τη σχετική βιβλιογραφία ορισμένα θέματα που θίγονται στις μαρτυρίες.