Από την «ωραία» Ελένη στην «πιστή» Πηνελόπη: γυναικείες φιγούρες στην αρχαία ελληνική γραμματεία

Abstract

Στα ομηρικά έπη αποκαλύπτεται ένας κόσμος που κατεξοχήν πραγματεύεται την έννοια της αρετής και την ανθρώπινη ουσία, στην μάχη της οποίας τίθενται οι ομηρικοί ήρωες αναζητώντας το σκοπό της ζωής και του θανάτου τους προκειμένου να κατακτήσουν το αθάνατο κλέος. Εκεί, η έννοια της αρετής προσλαμβάνει ένα διαφορετικό νόημα , αποτελεί μια ενδογενής συνάφεια της αριστείας, μια συμπερίληψη της έννοιας της αγαθότητας και ουδεμία σχέση έχει με την ηθικοποίηση του όρου που λαμβάνει χώρα στη φιλοσοφική σκέψη του 4ου αιώνα π.Χ. Προς αναζήτηση της ουσία τίθενται επίσης η Ελένη και η Πηνελόπη με τον διάγων βίο τους να εγκαθιδρύει έναν αξιακό κώδικα γυναικείας συμπεριφοράς. Απαγκιστρωμένοι από τις διαφορετικές κοινωνικές, πολιτικές, θρησκευτικές και χρονικές αποστάσεις που μας χωρίζουν από τον Όμηρο καλούμαστε να ερμηνεύσουμε έναν κόσμο εννοιών όπου οι συνδηλώσεις των λέξεων τοποθετούνται στην εποχή εκείνη και στην αντίληψη που είχε η εποχή εκείνη για τον εαυτό της. Μέσα απο έναν μακρύ κατάλογο αρεταλογίας, εντός του οποίου πρωτοστατούν η διαφύλαξη της τιμή, οι ρωμαλέες δυνάμεις, το κάλλος και η πνευματική δεινότητα, ο Όμηρος διδάσκει τους Έλληνες το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης, ποια είναι εκείνα για τα οποία πρέπει κανείς να ζει και να πεθαίνει, τι πρέπει να θαυμάζει και πως οφείλει να συμπεριφέρεται.