Στρατιώτες με συναισθήματα: ανδρισμοί στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-13)

Abstract

Θεωρώντας τον πόλεμο προνομιακό τόπο μελέτης των ανδρισμών, η παρούσα εργασία επιχειρεί να ερευνήσει την εμπειρία των δύο Βαλκανικών πολέμων, μέσα από μία συλλογή 12 κειμένων αυτοβιογραφικού λόγου, που απευθύνουν οι στρατιώτες στις οικογένειες τους -«σε ό,τι προσφιλές έχουν σε αυτό τον κόσμο» αλλά και στο ευρύτερο κοινό. Ξεκινώντας από την αξιοποίηση των ανθρωπολογικών θεωριών επιτέλεσης κατά τον Victor Turner και Arnold Van Gennep, η εργασία αξιοποίησε τόσο την άποψη του Benedict Anderson, ότι ταυτόχρονα με την κατάταξη τους οι στρατιώτες εντάσσονται σε μια φαντασιακή πολιτική κοινότητα όσο και στην πρόταση της Barbara Rosenwein ότι αποτελούν μέλη μιας συναισθηματικής κοινότητας, δηλαδή μιας κοινότητας ανθρώπων που εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους με έναν παρόμοιο τρόπο. Από τη μία, εστιάζοντας στη Φουκωική προσέγγιση για την εξουσία, την αντίσταση και τον χώρο, είδαμε τα ημερολόγια ως τεχνικές επιμέλειας εαυτού, τον στρατό ως πειθαρχικό θεσμό και εξετάσαμε το υλικό περιβάλλον ως μηχανισμό που συμβάλλει στην πειθάρχηση των υποκειμένων. Από την άλλη με τη βοήθεια του Jean-Pierre Warnier και μέσω μιας πραξεολογικής (ή κινητικής) προσέγγισης στον υλικό πολιτισμό κατανοήσαμε τα υλικά δεδομένα όχι μόνο ως εξωτερικά μέσα που χρησιμοποιούν τα υποκείμενα αλλά και ως δράστες. Με βάση τα παραπάνω και έχοντας ως εφαλτήριο τα γραπτά τους κείμενα, η εργασία συναντά τους νεοσύλλεκτους στρατιώτες τη μέρα της επιστράτευσης και τους ακολουθεί στις μακρές πορείες τους, στις ένοπλες αντιπαραθέσεις μέχρι και τη στιγμή της αποστράτευσης τους, επιχειρώντας την καταγραφή των λόγων, συναισθηματικών αποκρίσεων και συμπεριφορικών αντιδράσεων που φαίνεται ότι συγκροτούν από κοινού την υποκειμένικότητά τους.