Οι αναπαραστάσεις του έθνους ως πολιτισμικό πλαίσιο κατασκευής έμφυλων ταυτοτήτων στην επίσημη εκπαίδευση: ανάλυση της ιδεολογικής λειτουργίας των αναπαραστάσεων της Ελληνικής Επανάστασης στο σχολικό βιβλίο ιστορίας της έκτης δημοτικού

Abstract

Διακόσια χρόνια έπειτα από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης η διδακτική της Ιστορίας στο ελληνικό σχολείο παραμένει αγκυροβολημένη στις ‘μοναδικές’ αλήθειες περί έθνους, φύλου, φυλής και θρησκείας. Ο εκσυγχρονισμός της εκπαιδευτικής διαδικασίας από την πολιτεία παραπέμπεται διαρκώς στις ελληνικές καλένδες αγνοώντας προκλητικά τις νεότερες ιστοριογραφικές προσεγγίσεις και τις σύγχρονες ανάγκες ανάδειξης των ποικίλων πτυχών της κοινωνικής και πολιτισμικής εξέλιξης. Η διαπολιτισμική προσέγγιση της ιστορίας και η καλλιέργεια ανθρωπιστικών και δημοκρατικών αξιών παραγκωνίζονται από την επίσημη εκπαιδευτική πολιτική προς χάριν των παρωχημένων επιστημονικά εκπαιδευτικών πρακτικών, όπως είναι η στείρα απομνημόνευση μιας ‘αμετάκλητης’ γνώσης και η θεμελίωση μίας και μοναδικής εθνικής ταυτότητας με ‘δεδομένα’ έμφυλα χαρακτηριστικά. Το φύλο ως αναλυτική κατηγορία δεν αξιοποιείται καθόλου στη διαμόρφωση του ιστορικού υλικού καθιστώντας τα εγχειρίδια σχολικής ιστορίας πεδία απαράλλακτων έμφυλων ιεραρχήσεων. Η παρούσα εργασία επικεντρώνει το ενδιαφέρον της στους τρόπους αναπαραγωγής των πατριαρχικών πεποιθήσεων και των έμφυλων σχέσεων εξουσίας μέσα στο εθνικιστικό περιεχόμενο της ιστορικής αφήγησης, που διδάσκεται στο ελληνικό πρωτοβάθμιο σχολείο. Ως πεδίο μελέτης επιλέχθηκαν οι εικονικές αναπαραστάσεις της Επανάστασης του 1821 και το κειμενικό περιβάλλον τους στο σχολικό βιβλίο «Ιστορία του Νεότερου και Σύγχρονου Κόσμου» της Έκτης Δημοτικού. Η έρευνα επικεντρώνεται στους τρόπους που σχηματοποιούνται οι έμφυλες ταυτότητες έμμεσα και ασύνειδα μέσα από τα ιστοριογραφικά και παιδαγωγικά σχήματα μάθησης. Ως εκ τούτου, η συγκεκριμένη σχολική ύλη εξετάζεται ως ένα σύστημα σημείων, που εμπλέκεται στην κατασκευή των έμφυλων ταυτοτήτων και των θεσμικά εγκεκριμένων κοινωνικών χαρακτηριστικών τους.