Συμβολή στην αλιευτική βιολογία και πρότυπα κατανομής των ειδών της οικογένειας Octopodidae στο Βόρειο Αιγαίο

Abstract

Στις Ελληνικές θάλασσες έχουν καταγραφεί 9 είδη της Οικογένειας των Octopodidae τα οποία ανήκουν σε 4 γένη. Η μελέτη των περισσότερων από αυτά δεν είναι εύκολη γιατί, με εξαίρεση το Octopus vulgaris και πολύ λιγότερο τα Eledone moschata και Eledone cirrhosa, δεν έχουν εμπορική αξία, με αποτέλεσμα να μην αλιεύονται. Ή ακόμα και όταν αλιεύονται - σαν παρεμπίπτον αλίευμα - δεν εκφορτώνονται αλλά απορρίπτονται. Επιπλέον κάποια από αυτά ευδοκιμούν σε βάθη μεγαλύτερα από αυτά που δραστηριοποιείται η εμπορική αλιεία. Κάποια ερευνητικά προγράμματα όμως, πραγματοποιούν πειραματικές δειγματοληψίες σε μεγαλύτερο βάθος. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και με το πρόγραμμα MedITS, το οποίο βασίζεται σε πειραματική αλιεία με τράτα βυθού σε βάθη ως 800 σχεδόν μέτρων, και στο οποίο όλα τα αλιεύματα καταγράφονται ανεξάρτητα από την εμπορική τους αξία. Η παρούσα μελέτη προσπάθησε να αξιοποιήσει τα δεδομένα του MedITS, από το 1998 και για όσες χρονιές ως το 2016 ήταν διαθέσιμα, με σκοπό να προσδιοριστεί η βαθυμετρική κατανομή των ειδών της Οικογένειας στο Βόρειο Αιγαίο. Οκτώ από τα εννιά είδη καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια της μελέτης. Η μόνη εξαίρεση ήταν το Octopus macropus. Τα E. cirrhosa και Octopus salutii ήταν τα δύο είδη με παρουσία και στις 5 ζώνες βάθους. Το Macrotritopus defilippi αλιεύθηκε μόνο σε μια ζώνη βάθους, αυτή των 201-500 m. Το E. moschata ήταν το είδος με την υψηλότερη μέση αφθονία στη ζώνη 10-50 m, το E. cirrhosa στις 3 επόμενες ζώνες (51-100, 101-200 και 201-500 m), και το O. salutii ήταν το πλέον άφθονο είδος στη βαθύτερη ζώνη 501-800 m. Το B. sponsalis αλιεύθηκε σχεδόν αποκλειστικά στη ζώνη βάθους 201-500 m. Το E. cirrhosa παρουσίασε τη μεγαλύτερη αφθονία λίγο μετά τα 200 m, ενώ εμφανίστηκε και στις 5 ζώνες βάθους. Το E. moschata εμφάνισε τη μέγιστη αφθονία του στη ρηχότερη ζώνη βάθους και είχε μια σταθερά περιστασιακή παρουσία ως και τη ζώνη 201-500 m, απουσιάζοντας από τη βαθύτερη ζώνη των 501-800 m. To O. salutii εμφανίστηκε σε όλες τις ζώνες βάθους με περιστασιακή αφθονία ως τα 200 m. Η μεγάλη πλειοψηφία των ατόμων καταγράφηκαν στη ζώνη βάθους 201-500 m. Το O. vulgaris παρουσίασε μέγιστη αφθονία στη ρηχότερη ζώνη, παρέμεινε αρκετά υψηλή, μέχρι τα 150 m περίπου, εμφανίστηκε περιστασιακά στην επόμενη ζώνη βάθους των 201-500 m και απουσίασε τελείως από τη βαθύτερη ζώνη των 501-800 m. Το Pteroctopus tetracirrhus δεν καταγράφηκε καθόλου στις δύο ρηχότερες ζώνες βάθους. Το σύνολο σχεδόν των δειγμάτων του είδους παρατηρήθηκε στη ζώνη βάθους 201-500 m, ενώ εμφανίστηκε περιστασιακά στη ζώνη 501-800 m. Το Scaeurgus unicirrhus απουσίασε από τη ρηχότερη ζώνη βάθους. Η παρουσία του ξεκίνησε λίγο πριν τα 100 m. Η μέγιστη αφθονία του παρατηρήθηκε στη ζώνη βάθους των 101-200 m. Είχε μια σταθερή παρουσία και στην επόμενη ζώνη των 201-500 m. και απουσίασε εντελώς από τα βαθύτερη ζώνη των 501-800 m.