Μελέτη εξέλιξης κλιματικών δεικτών στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα

Abstract

Σκοπός του πονήματος είναι η μελέτη ορισμένων κλιματικών δεικτών κι η εκτίμηση της μελλοντικής συμπεριφοράς τους στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, όπου τα κλιματικά φαινόμενα που εκδηλώνονται στην περιοχή επηρεάζουν άμεσα και την Ελλάδα. Αρχικά παρουσιάζονται γενικά στοιχεία για το κλίμα της χώρας μας, παράγοντες που το επηρεάζουν καθώς και μια ιστορική αναδρομή του κλίματος στην Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή, σε παλαιότερους γεωλογικούς αιώνες, καθώς κι εκτιμήσεις για το μέλλον με βάση υπάρχουσες κλιματικές προβολές. Κατόπιν, παρέχεται το θεωρητικό υπόβαθρο σχετικά με όλα τα μεγάλα φαινόμενα που επηρεάζουν τη μορφή του κλίματος σε όλο τον πλανήτη και στην περιοχή της Μεσογείου, καθώς και τους αντίστοιχους δείκτες που τα περιγράφουν (ENSO, NAO, EAWR, NCP, ΜΙ, ΕΕΙ). Γίνονται αναλυτικές παρουσιάσεις σχετικά με τα πρότυπα ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας που συντελούν σε αυτά τα φαινόμενα, παρέχονται στοιχεία, χάρτες, πίνακες και διαγράμματα πρόσφατων χρονοσειρών, σχετικά με ατμοσφαιρικά φαινόμενα (κατακρημνίσεις), θερμοκρασίες επιφανείας και πιέσεις που χαρακτηρίζουν το κάθε φαινόμενο. Παρατίθενται επίσης και τρόποι υπολογισμού των κλιματικών δεικτών που περιγράφουν αυτά τα φαινόμενα. Μετά την παρουσίαση των δεικτών ακολουθεί η αναφορά στην έννοια της κλιματικής αλλαγής που απασχολεί έντονα την ανθρωπότητα και διάφορους διεθνείς περιβαλλοντικούς οργανισμούς στις μέρες μας. Εισάγονται τα αίτια, οι δυνητικές επιπτώσεις παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα, ανάλογα με την ένταση των φαινομένων που την προκαλούν. Ακολούθως εισάγονται οι έννοιες των κλιματικών μοντέλων που διακρίνονται σε μοντέλα γενικής κυκλοφορίας (GCMs) και σε περιφερειακά (RCPs), των κλιματικών σεναρίων που αποτελούν το βασικό εργαλείο αξιολόγησης της κλιματικής αλλαγής, γίνεται μνεία στις αντιπροσωπευτικές πορείες συγκεντρωσης (RCPs) κι αναλύονται τα κυρίαρχα κλιματικά σενάρια για το μέλλον, το RCP2.6 (αισιόδοξο), το RCP4.5 (μάλλον αισιόδοξο) και το RCP8.5 (απαισιόδοξο). Στο εργαστηριακό μέρος, σκοπός του πονήματος ηταν ο υπολογισμός κι η φασματική ανάλυση των εξεταζόμενων κλιματικών δεικτών NAO, MI, EEI και NCP στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, που καθορίζουν άμεσα την κλιματική κατάσταση της Aνατολικής Μεσογείου, που είναι η περιοχή ενδιαφέροντος. Όλοι οι δείκτες εξάγονται ως μηνιαίοι κι ετήσιοι σε κοινό διάγραμμα, μετά από επεξαργασία μέσω Octave, των μηνιαίων δεδομένων πίεσης επιφανείας της θάλασσας (SLP) (εκτός του NCP που χρησιμοποιεί δεδομένα γεωδυναμικού ύψους) για την ιστορική χρονοσειρά (1850-2005) και για μελλονικές εκτιμήσεις για την περίοδο 2006-2100, βάσει των κλιματικών σεναρίων RCP4.5 και RCP8.5. Ο δείκτης ΝΑΟ επεξεργάζεται τα δεδομένα SLP στους σταθμούς Ponta Delgada (Αζόρες-Πορτογαλία) και Reykjavik (Ισλανδία). Ο δείκτης ΜΙ επεξεργάζεται τα δεδομένα SLP του Ηρακλείου Κρήτης και της Μασσαλίας στη Νότια Γαλλία. O δείκτης ΕΕΙ επεξεργάζεται τα δεδομένα SLP του Ηρακλείου και της Μόσχας στη Ρωσία.Τέλος, ο δείκτης NCP επεξεργάζεται τα δεδομένα γεωδυναμικού ύψους 2 σημείων της Βόρειας Θάλασσας (0ο Ε, 55ο N;10o E, 55o N) και 2 σημείων της Κασπίας Θάλασσας (50ο Ε, 45° Ν)-(60ο Ε, 45° Ν) χρησιμοποιώντας τις μέσες τιμές του κάθε ζεύγους σταθμών.