Επισκόπηση της τραγωδίας στην ελληνιστική εποχή

Abstract

Οι ελληνιστικοί χρόνοι αποτέλεσαν μια εποχή εξάπλωσης του ελληνικού πολιτισμού σε όλες του τις εκφάνσεις έως τα πέρατα της τότε γνωστής οικουμένης και της γόνιμης ανάμιξής του κυρίως με περσικά και αιγυπτιακά στοιχεία. Σημαντικότερο ίσως μέσο μετάδοσης της ελληνικής κουλτούρας λόγω της δημοφιλίας του και ισχυρό όπλο παγίωσης της μοναρχικής ιδεολογίας στα νεοπαγή βασίλεια των Διαδόχων του Μ. Αλέξανδρου στάθηκε το θέατρο και ιδιαίτερα η πιο σοβαρή και ιδεολογικά-πολιτικά φορτισμένη μορφή του, η τραγωδία. Η τελευταία γνώρισε ιδιαίτερη διάδοση, όπως μαρτυρούν η έκρηξη του αριθμού των φεστιβάλ που διοργανώνονταν από πόλεις και ηγεμόνες, όχι μόνο προς τιμή του Διόνυσου, αλλά και άλλων θεοτήτων, παλαιών και νέων, καθώς και θεοποιημένων μοναρχών, Σωτήρων και ευεργετών. Οι δραματικές παραστάσεις ανέβαιναν πλέον σε κατασκευασμένα από πέτρα θέατρα, που οικοδομήθηκαν σε κάθε μικρή ή μεγάλη κοινότητα και πρόσφεραν νέες δυνατότητες για πιο άρτιες τεχνικά και περισσότερο φαντασμαγορικές εκτελέσεις έργων. Δημιουργήθηκαν συντεχνίες θεατρικών καλλιτεχνών, που ταξίδευαν στον διευρυμένο αυτόν κόσμο, ανεβάζοντας στη σκηνή παλαιά και νέα έργα με έναν τρόπο πλέον επαγγελματικό. Δυστυχώς το σωζόμενο από κάθε διαθέσιμη πηγή υλικό της ελληνιστικής τραγωδίας περιορίζεται, στην καλύτερη των περιπτώσεων, σε λίγες εκατοντάδες στίχους, πράγμα που δε μας επιτρέπει να διατυπώσουμε ασφαλείς επιστημονικά παρατηρήσεις για την καλλιτεχνική της αξία και πολύ περισσότερο να μιλάμε για περίοδο παρακμής κάνοντας συγκρίσεις με την τραγωδία της κλασικής περιόδου. Αναμφισβήτητα, όπως είναι αναμενόμενο με κάθε μορφή τέχνης που έχει αντέξει στον χρόνο, διαφοροποιήθηκε από το παρελθόν της, ώστε να ανταποκριθεί στις ψυχαγωγικές, κοινωνικές, πολιτικές και ιδεολογικές ανάγκες του καιρού της και των νέων πολυπολιτισμικών κοινοτήτων που δημιουργήθηκαν από την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου κι εφεξής. Δε θα ήταν υπερβολική η άποψη ότι κατά τους ελληνιστικούς χρόνους η θεατρική κουλτούρα έφτασε στο απόγειό της, όπως και η εξάπλωση του ελληνικού πολιτισμού και των αξιών του με κύριο όχημα το θέατρο, επηρεάζοντας και τους αυτοκρατορικούς χρόνους που ακολούθησαν.