Ψηφιδωτά δάπεδα της Πρωτοβυζαντινής περιόδου από την Κάλυμνο

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος : << Αρχαιολογία της Ανατολικής Μεσογείου από την Προϊστορική εποχή έως την Ύστερη Αρχαιότητα: Ελλάδα, Αίγυπτος, Εγγύς Ανατολή >>, του Πανεπιστημίου Αιγαίου και αποτελεί εργασία εξειδίκευσης. Απώτερος σκοπός της είναι η προσπάθεια μιας αναλυτικής περιγραφής αλλά και ανάδειξης των ψηφιδωτών δαπέδων της Καλύμνου, που χρονολογούνται κατά την Πρωτοβυζαντινή περίοδο. Η πηγή της έμπνευσης του θέματος αυτού, αποτέλεσε από την μία πλευρά η αμέριστη αγάπη προς τον τόπο μου, την Κάλυμνο, όπου θέλησα και εγώ να συνεισφέρω με ένα μικρό λιθαράκι στην ανάδειξη ενός μέρους της πολιτισμικής του κληρονομιάς. Από την άλλη, συνέβαλε σε αυτό το ενδιαφέρον μου για την τέχνη των ψηφιδωτών δαπέδων, το οποίο γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του αντίστοιχου μαθήματος του χειμερινού εξαμήνου, με διδάσκοντα τον κ. Νεκτάριο Ζάρρα, ο οποίος είναι και ο επιβλέπων της διπλωματικής. Αρχικά, στο εισαγωγικό κομμάτι θα γίνει λόγος για την μνημειακή τέχνη της ψήφωσης και συγκεκριμένα θα αναλυθεί ο όρος ψηφιδωτό, τα υλικά που το αποτελούν, οι τρόποι ψήφωσης, το θεματολόγιο που χρησιμοποιείτε σε κάθε περίπτωση, καθώς και η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο ψηφιδωτό και στον χώρο, τον οποίο κοσμεί. Στη συνέχεια, θα ακολουθήσει εν συντομία η ιστορική αναδρομή των Δωδεκανήσων και της Καλύμνου από την ρωμαϊκή περίοδο ώς την ύστερη αρχαιότητα, εστιάζοντας στην ακμάζουσα οικονομία της τελευταίας, η οποία ύπηρξε άμεσα συνυφασμένη με το εμπόριο και κατ’ επέκταση με την πλεονεκτική γεωγραφική τους θέση. Έπειτα, θα παρουσιάσω ένα κατάλογο, όπου θα γίνει μια αναλυτική περιγραφή του θεματολογίου των ψηφιδωτών δαπέδων από επτά παλαιοχριστιανικές βασιλικές της Καλύμνου. Τέλος, θα προχωρήσω σε εικονογραφικές και τεχνοτροπικές παρατηρήσεις των θεματολογικών μοτίβων που κυριαρχούν στις ψηφιδωτές συνθέσεις και με παραδείγματα από παράλληλα ψηφιδωτά από διαφορετικές περιοχές θα προσπαθήσω να διερευνήσω τις στιλιστικές σχέσεις των ψηφιδωτών της Καλύμνου με τις γειτονικές και ανατολικές περιοχές.