Ανασκόπηση της διατροφικής αξίας και της βιοδραστικότητας τοπικών ελληνικών ποικιλιών σιτηρών με εστίαση στο Βόρειο Αιγαίο

Abstract

Η διατροφή αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης και υγείας. Στον σύγχρονο κόσμο, η αναζήτηση για υγιεινές και θρεπτικές τροφές έχει αυξηθεί σημαντικά, καθώς οι άνθρωποι είναι πιο ενημερωμένοι για την επίδραση της διατροφής στην υγεία τους. Οι καλλιέργειες σιτηρών αποτελούν βασικό στολίδι της ανθρώπινης διατροφής, παρέχοντας ενέργεια, πρωτεΐνες, βιταμίνες και άλλα θρεπτικά συστατικά. Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο μια ουσιαστική βιβλιογραφική ανασκόπηση, βασισμένη σε πρόσφατα επιστημονικά άρθρα τόσο ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας όσο και ελληνικής, που αφορούν στα σιτηρά και στη διατροφική τους αξία. Η μεθοδολογία αυτής της έρευνας βασίζεται σε συστηματική συλλογή και ανάλυση δεδομένων. Κάποιες λέξεις κλειδιά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η διατροφική αξία, η βιοδραστικότητα, η ποιότητα σιτηρών, τα λειτουργικά τρόφιμα, οι τοπικές ελληνικές ποικιλίες, το Βόρειο Αιγαίο. Πραγματοποιήθηκε εκτενής ανασκόπηση της βιβλιογραφίας για την αξιολόγηση των προηγούμενων ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί στον τομέα των σιτηρών με κύριες πηγές ερευνητικά άρθρα και έρευνες από τη πλατφόρμα του scopus, pubmet, sciencedirect, elicite και άλλες. Εξετάστηκαν περίπου 270 επιστημονικά άρθρα σχετικά με το θέμα και επιλέχτηκαν γύρω στα 150 με κριτήρια να είναι πρόσφατα, έγκυρα και αξιόπιστα. Σκοπός της Πτυχιακής Εργασίας είναι να παρουσιάσει τη σημαντική θέση που κατέχουν τα σιτηρά στην ανθρώπινη διατροφή. Η παρούσα πτυχιακή εργασία εστιάζει επιπρόσθετα στη μελέτη της διατροφικής αξίας και βιοδραστικότητας των τοπικών ποικιλιών σίτου από το Βόρειο Αιγαίο. Ο στόχος είναι να διερευνηθούν οι διατροφικές ιδιότητες αυτών των σιτηρών και η δυνητική τους αξία ως λειτουργικά τρόφιμα. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται γενικές πληροφορίες σχετικά με τα σιτηρά, περιλαμβανομένων των ιστορικών προεκτάσεών τους και της διαδικασίας παραγωγής τους. Στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζονται τα πιθανά οφέλη από την κατανάλωση Δημητριακών καθώς και τα μειονεκτήματά τους. Γίνεται αναφορά στην παραγωγή των σιτηρών και αναλύεται η βιοδιαθεσιμότητά τους. Το τρίτο κεφάλαιο εξετάζει τους παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα των σιτηρών, συμπεριλαμβανομένων των παραμέτρων ποιότητας του κόκκου, των οικολογικών απαιτήσεων, των μυκητολογικών ασθενειών των σιτηρών, της διατροφής των φυτών-ριζών και των μελλοντικών τάσεων ως προς την ποιότητα των σιτηρών. Το τέταρτο κεφάλαιο επικεντρώνεται στις τοπικές ποικιλίες σιτηρών από το Βόρειο Αιγαίο, συμπεριλαμβανομένων του σκληρού σίτου, του τραχανά, του πλιγουριού και του κριθαριού. Αναλύονται οι χαρακτηριστικές ιδιότητες και η χρήση τους στη διατροφή. Τέλος, στο πέμπτο κεφάλαιο εξετάζονται τα λειτουργικά τρόφιμα, η ωφέλεια στον ανθρωπο και γίνεται εστίαση σε λειτουργικά τρόφιμα που έχουν ως βάση τα σιτηρά αναδεικνύοντας τη σημασία τους στη βιομηχανία τροφίμων. Αναλύονται οι βιοχημικές ιδιότητες των σιτηρών και η τάση της αγοράς για λειτουργικά τρόφιμα που βασίζονται σε αυτούς. Παράλληλα, διερευνώνται τα προϊόντα λειτουργικών τροφίμων που παράγονται από σιτηρά και οι διαδικασίες παραγωγής τους. Επίσης, αναλύονται οι προκλήσεις που αφορούν την αποδεκτικότητα και τις αντιλήψεις των καταναλωτών, ειδικά όσον αφορά τα γλουτένης. Μετά την εκτενή ανάλυση δεδομένων από πολυάριθμες πηγές καταλήξαμε σε κάποια συμπεράσματα σχετικά με την διατροφική αξία των σιτηρών, τη σημασία των τοπικών ποικιλιών και την περιβαλλοντική επίδραση που καθορίζει την ποιότητα των σιτηρών. Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η εκμετάλλευση και προώθηση των τοπικών ελληνικών ποικιλιών σιτηρών συμβάλλει όχι μόνο στη διατροφική ποικιλομορφία αλλά και στη βιωσιμότητα του γεωργικού τομέα. Η γεωγραφική θέση του Βορείου Αιγαίου επηρεάζει την ποιότητα των σιτηρών. Οι σπόροι αποδεικνύονται πλούσιοι σε βιοδραστικές ενώσεις και θρεπτικά συστατικά. Η σχέση μεταξύ βιοδραστικότητας και υγείας υπογραμμίζει τη σημασία της ενσωμάτωσής τους στη διατροφή μας. Η ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και προώθησης αυτών των ποικιλιών είναι κρίσιμη για το μέλλον της διατροφής μας και της γεωργίας.