Mεθοδολογικό πλαίσιο αξιολόγησης λογοδοσίας και διαφάνειας απολογισμών αειφορίας-εταιρικής κοινωνικής ευθύνης (ΕΚΕ) επιχειρήσεων

Abstract

Καθώς η υιοθέτηση και υλοποίηση δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) καταλαμβάνουν σημαντική έκταση στο πεδίο των στρατηγικών των επιχειρήσεων παγκοσμίως, οι πρακτικές δημοσιοποίησης εταιρικών απολογισμών κοινωνικής υπευθυνότητας και η αξιολόγησή τους αποκτά κρίσιμο ερευνητικό ενδιαφέρον. Στην παρούσα διδακτορική διατριβή αναπτύχθηκε ένα σύγχρονο μεθοδολογικό εργαλείο στη βάση της ανάλυσης ουσιαστικότητας (materiality analysis) για να συμβάλλει στο να ξεπεραστούν οι ανεπάρκειες και οι αδυναμίες των υφιστάμενων μεθοδολογικών προσεγγίσεων αξιολόγησης της αποκάλυψης δεδομένων εταιρικής υπευθυνότητας. Η ανάλυση της ουσιαστικότητας επικεντρώνεται στον εντοπισμό και την προτεραιοποίηση των σημαντικότερων για την λειτουργία των επιχειρήσεων ζητημάτων λειτουργίας τους. Το συγκεκριμένο μεθοδολογικό εργαλείο δομήθηκε αυστηρά στη βάση των κατευθυντήριων οδηγιών αποκάλυψης των ουσιαστικών θεμάτων κάθε οργανισμού, μέσα από συγκεκριμένους γενικούς και ειδικούς δείκτες, που προτείνονται από το πρότυπο GRI, υπερβαίνοντας την επικαιροποίησή του (GRI-G4 σε GRI-Standards). Σημειώνεται πως από την εφαρμογή αξιολόγησης ενός ποικίλου αριθμού επιμέρους δειγμάτων, που συμπεριελάμβαναν επιχειρήσεις του Ελλαδικού, Ευρωπαϊκού και διεθνούς χώρου και διαφορετικών κλάδων, σε συνδυασμό με την ανάλυση ουσιαστικότητας που προηγήθηκε, προέκυψαν σημαντικά ευρήματα. Το προτεινόμενο εργαλείο αξιολόγησης απολογισμών ΕΚΕ φαίνεται να καλύπτει μια σειρά από κρίσιμες προϋποθέσεις και δη της αντικειμενικότητας, της συγκρισιμότητας, της αξιοπιστίας, της εγκυρότητας και της κοινά αποδεκτής μεθόδου αξιολόγησης. Το επίπεδο λογοδοσίας για το σύνολο των επιχειρήσεων σε ότι αφορά στα ουσιαστικότερα θέματα της κοινωνικής τους υπευθυνότητας, ήταν σχετικά «χαμηλό» ανεξαρτήτως κλάδου, μεγέθους ή έδρας της επιχείρησης. Ανομοιομορφίες στο επίπεδο της λογοδοσίας προέκυψαν επίσης, μεταξύ των Γενικών και Ειδικών Δημοσιοποιήσεων Διοικητικής Προσέγγισης, καθώς και εσωτερικά, μεταξύ δεικτών, που αφορούσαν το ίδιο ουσιώδες ζήτημα. Επιπροσθέτως, η πιστή εφαρμογή των κατευθυντήριων οδηγιών του προτύπου GRI από τους συντάκτες, φαίνεται να συναρτάται με το υψηλό επίπεδο λογοδοσίας των απολογισμών και αντιστρόφως. Συμπερασματικά αναδεικνύονται ζητήματα έλλειψης διαφάνειας, αξιοπιστίας, ισορροπίας και πληρότητας, ως προς τη δημοσιοποίηση των επιδόσεων κοινωνικής υπευθυνότητας. Τέλος, σε ότι αφορά στην αναγνώριση των σημαντικότερων ζητημάτων για τη λειτουργία των επιχειρήσεων που εξετάστηκαν, η «Υγεία και Ασφάλεια στους εργασιακούς χώρους» κατέχει κορυφαία θέση, όπως επίσης πολύ σημαντικά αναγνωρίσθηκαν ως περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος οι «Αέριες Εκπομπές & Κλιματική Αλλαγή» (GWP- Global Warming Potential)» και η «Διαχείριση Ενέργειας», ως οικονομικού ενδιαφέροντος η «Οικονομική Επίδοση» και ως ουσιώδη ζητήματα ποιότητας προϊόντων και υπηρεσιών αυτά της «Υγείας και Ασφάλειας των Πελατών», της «Ποιότητας των Υπηρεσιών» και γενικότερα θέματα «Ασφάλειας». Απαιτείται μεγαλύτερη διερεύνηση ως προς τις αιτίες και τα πιθανά κίνητρα των επιχειρήσεων σχετικά με τα χαμηλά επίπεδα λογοδοσίας, λαμβάνοντας υπόψη ότι η βαθμολογική κατάταξη της αξιολόγησης των εταιρικών απολογισμών δεν προσδιορίζει απαραίτητα και τις πραγματικές επιδόσεις ΕΚΕ.

As the adoption and implementation of Corporate Social Responsibility (CSR) strategies increases globally, the publication and evaluation of CSR reports attracts greater research interest. Efforts to evaluate CSR disclosure and reporting have been on-going but have also been criticized as insufficient. This PhD develops a methodological framework for CSR reporting evaluation based on the materiality principle. The materiality principle prioritizes the more significant aspects in the operations of an organization. This framework has been developed taking into account both the Global Reporting Initiative’s (GRI) generic and specific indices as well as the guidelines for materiality analysis. Through the CSR reporting evaluation of different groups of samples at the Greek and EU level as well as in different industrial sectors, significant findings have been identified. The methodological framework developed covers the conditions of objectivity, comparability, credibility, validity and commonly accepted methods of evaluation. The level of accountability for all companies as far as the material issues are concerned is ‘low’ to ‘medium’ for all companies irrespective of the industrial sector, size or location. Inconsistencies in the level of accountability also appeared between General Management Approach Disclosures (MDA) and Management Approach Disclosures in topic-specific standards as well as within indexes involving the same materiality aspect. Additionally, the more precise the GRI guidelines are followed in a CSR report, the better level of disclosure and accountability achieved. The conclusion addresses issues related to a lack of transparency, credibility, balance and comprehensiveness of disclosures of social responsibility. Finally, in relation to the recognition of the most significant issues, these have been recognised primarily as Health and Safety in the workplace, followed by climate change gases, energy management, economic performance, the health and safety of customers, services quality and general safety issues. Further research is needed in exploring the causes for and motives of companies in focusing on these areas, considering that the evaluation of CSR reports do not necessarily refer to actual CSR practices.