Οι προκλήσεις της σύγχρονης περιβαλλοντικής εκπαίδευσης: μια θεωρητική επισκόπηση

Abstract

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι μάλλον το σημαντικότερο εργαλείο που διαθέτουμε στην κατανόηση και στην επίλυση των σύγχρονων περιβαλλοντικών προκλήσεων. Η ανάγκη αυτή γίνεται ακόμα πιο σημαντική καθώς τα φαινόμενα αυτά έχουν εντατικοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό. Έτσι, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα κυριότερα μέσα που έχουμε σήμερα για να πετύχουμε τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, μια ανάπτυξη η οποία θα περιλαμβάνει την οικονομική ανάπτυξη μέσω της ενίσχυσης και της εντατικοποίησης των περιβαλλοντικών δράσεων. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ποτέ ότι η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι επιπρόσθετα ένα καινούργιο και παράλληλα ζωντανό επιστημονικό πεδίο το οποίο έχει κάθε δεκαετία να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις. Η επιτυχή αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων συνεπάγεται ένα καλύτερο κόσμο για όλους. Κύριος λοιπόν στόχος αυτής της μεταπτυχιακής εργασίας είναι να μελετήσει σε βάθος το ζήτημα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης μέσα από μια θεωρητική επισκόπηση των σύγχρονων περιβαλλοντικών προκλήσεων η οποία θα προκύψει μέσα από την ανάλυση των επιστημονικών δημοσιεύσεων από την δεκαετία του 1970 έως και σήμερα. Μπορεί να μην υπάρχει ένα ενιαίο όραμα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση αλλά σίγουρα υπάρχουν μια σειρά από στόχοι όπως αυτοί παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της Τιφλίδας το 1997 και οι οποίοι μπορούν να είναι οι οδηγοί σε αυτή μας την προσπάθεια (Potter, 2009). Για αυτό το λόγο, σε αυτή τη μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία σκοπεύουμε να συνεισφέρουμε στην ελληνική βιβλιογραφία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης βγάζοντάς παράλληλα σημαντικά συμπεράσματα για το επίπεδο και το ρόλο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στην ενίσχυση των δράσεων για το κλίμα και της προστασίας του περιβάλλοντος. Τα κύρια ερωτήματα της εργασίας θα είναι: Πως εξελίχθηκε η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση από την δεκαετία του 1970 έως και σήμερα; Ποιοι είναι οι στόχοι και οι προκλήσεις έχει να αντιμετωπίσει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση σήμερα; Σε αυτή την μεταπτυχιακή εργασία υποστηρίζεται ότι μέχρι σήμερα είναι ξεκάθαρο πως αρχικά, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να εστιάσουμε περισσότερο στην ανάπτυξη της συζήτησης για το ρόλο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και την σύνδεση της με τις αρχές της βιωσιμότητας. Θα πρέπει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση να προχωρήσει πέρα από τις ήδη συμβατικές προσεγγίσεις που έχουν αναπτυχθεί ήδη και να εκσυγχρονισθεί μέσα από το πλαίσιο και την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών. Για να υλοποιηθεί αυτός ο στόχος σίγουρα θα πρέπει η προσπάθεια ανάπτυξης μιας περιβαλλοντικά εγγράμματης κοινωνίας, δηλαδή μιας κοινωνίας που να οικοδομείται πάνω στην ικανότητα ανάπτυξης υψηλής ποιότητας προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, να γίνει η προτεραιότητα της πολιτείας, των οργανισμών και της κοινωνίας των πολιτών. Απαιτούνται τεράστιες θυσίες για την πραγμάτωση αυτού του στόχου. Η ψηφιοποίηση των προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης έχει βοηθήσει τα τελευταία χρόνια στην αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων και των δράσεων. Απαιτείται όμως συνεχής προσπάθεια και συνεχής ενημέρωση. Οσον αφορά την Ελλάδα, η χώρα μας οφειλει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να μην μείνει πίσω σε όλη αυτή την νέα επαναστατική διαδικασία της περιβαλλοντικής αλλαγής μέσω της ανάπτυξης ψηφιακών ή εξ αποστάσεων προγραμμάτων που ενισχύουν την βιώσιμη ανάπτυξη.

Εnvironmental Education is probably the most important tool we have in understanding and solving contemporary environmental challenges. This need becomes even more important as these phenomena have primarily intensified. Thus, Environmental Education is one of the main means we have today to achieve the goals of sustainable development, a development which will include economic development through the strengthening and intensification of environmental actions. But we must never forget that Environmental Education is additionally a new and at the same time lively scientific field which has to face new challenges every decade. Successfully addressing these challenges implies a better world for all. The main objective of this diploma thesis is to study in depth the issue of Environmental Education through a theoretical overview of contemporary environmental challenges which will emerge through the analysis of scientific publications from the 1970s until today. There may not be a single vision for Environmental Education but there are certainly several goals such as those presented at the Tbilisi conference in 1997 and which can be the guides in our endeavor (Potter, 2009). For this reason, in this master's thesis we intend to contribute to the Greek literature on Environmental Education while drawing important conclusions about the level and role of Environmental Education in strengthening climate action and environmental protection. The main questions of the paper will be: How has Environmental Education evolved from the 1970s to today? What are the goals and challenges facing Environmental Education today? In this postgraduate diploma thesis, it is argued that to date it is clear that initially, we should try to focus more on the development of the debate on the role of Environmental Education and its connection with the principles of sustainability. Environmental Education should go beyond the already conventional approaches that have already been developed and be modernized through the context and application of new technologies. In order to realize this goal, the effort to develop an environmentally literate society, i.e. a society that is built on the ability to develop high-quality environmental education programs, must become the priority of the state, organizations and civil society. Enormous sacrifices are required to realize this goal. The digitization of Environmental Education programs has helped in recent years in the effectiveness of programs and actions. But constant effort and constant information is required. As for Greece, our country must rise to the occasion and not be left behind in this new revolutionary process of environmental change through the development of digital or remote programs that enhance sustainable development.