Οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις από το 1974-79

Abstract

Τα τελευταία 55 περίπου χρόνια, το βασικό θέμα των χωρών Ελλάδας και Τουρκίας είναι οι συνεχείς προκλήσεις και οι διεκδικήσεις, από την Τουρκία. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια έντονα επιθετική και προκλητική συμπεριφορά από την Τουρκία στο Αιγαίο, η οποία δεν φαίνεται να καταλαγιάζει. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στην ελληνική εξωτερική πολιτική αποτελούν από το μακρινό παρελθόν ακόμα, πρωταρχικό θέμα των πολιτικών αρχηγών της. Από το 1975 μέχρι και σήμερα, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι τεταμένες, αρκετές φορές οι δύο χώρες βρέθηκαν στα πρόθυρα μιας γενικευμένης σύγκρουσης, λόγω της επιθετικής τακτικής που διατηρεί η γειτονική Τουρκία. Με την πάροδο του χρόνου, οι εντάσεις αυτές κλιμακώνονταν. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις μεταβάλλονταν ανάλογα με ευρύτερους παράγοντες σε εσωτερικό και εξωτερικό επίπεδο, αλλά και από τα διεθνή δρώμενα. Στην παρούσα εργασία αναλύονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις από το 1974 μέχρι το 1979, κάνοντας πρώτα μια μικρή ιστορική αναδρομή, που αναφέρεται σε σημαντικά γεγονότα για να καθορίσουν την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η χρονική περίοδος μέχρι πριν το 1974 είχε καθοριστικό ρόλο για την εξέλιξη των σχέσεων των δυο χωρών, με την Συνθήκη της Λωζάννης, με της Συνθήκη της Άγκυρας, με την Συνθήκη των Παρισίων, συμφωνίες οι οποίες αποτέλεσαν το θεμέλιο για την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων καθώς έθεσαν όρους προς τις δυο χώρες. Η περίοδος της Κατοχής της Ελλάδος, η στάση της Τουρκικής κυβέρνησης τότε και η στάση της κατά την περίοδο ενσωμάτωσης των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα, είναι σημαντικά γεγονότα για την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Αναφέρονται αναλυτικά οι διεκδικήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο πριν την κρίση του 1976, η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και η αμφισβήτηση των χωρικών υδάτων και εναέριων χώρων της Ελλάδος από την Τουρκία, γεγονότα που οδήγησαν στην μεγάλη ελληνοτουρκική κρίση του 1976 και οι μετέπειτα διαπραγματεύσεις που είχαν στόχο την επίλυση των προβλημάτων και την βελτίωση των σχέσεων. Η περίοδος ’74-79 που αναλύεται διεξοδικά παρακάτω είναι μια ιδιαίτερη πενταετία, που άλλαξε αρκετά τα δεδομένα μεταξύ των δύο χωρών και έπαιξε σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις των δυο χωρών. Για την συγγραφή της εργασίας χρησιμοποίησα την μέθοδο της ποιοτικής ανάλυσης, κάνοντας ιστορική προσέγγιση των γεγονότων, με λεπτομερή τεκμηρίωση. Σε κάθε κεφάλαιο υπάρχουν υποκεφάλαια στα οποία περιλαμβάνονται αναφορές σε πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές, αλλά και συγκεκριμένες φράσεις, πρωτότυπες οι οποίες παρατίθενται μέσα σε εισαγωγικά. Υπάρχει μια συνειδητή ανισομέρεια στην ανάπτυξη θεμάτων, με αρκετές λεπτομέρειες στις διεκδικήσεις της Τουρκίας κατά το 1974 αλλά με μακροσκελής ανάπτυξη στην ελληνοτουρκική κρίση του 1976, γιατί είναι το πιο σημαντικό γεγονός και απόρροια των παραπάνω. Γι΄αυτό η ανάλυση του είναι εκτενέστερη, ενώ στα προηγούμενα χρονικά διαστήματα δεν αναφέρονται όλες οι λεπτομέρειες. Απουσιάζει η ανάλυση στο Κυπριακό ζήτημα, γιατί το θέμα επικεντρώνεται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.