Απόψεις γονέων παιδιών τυπικής ανάπτυξης για τη συμπερίληψη παιδιών με διαταραχή αυτιστικού φάσματος στο γενικό σχολείο

Abstract

Τα τελευταία χρόνια η συζήτηση για την επιτυχή εφαρμογή συμπεριληπτικών προγραμμάτων στο γενικό σχολείο αυξάνεται. Ο πληθυσμός των ατόμων με διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) μεγαλώνει τις τελευταίες δεκαετίες και η φοίτησή τους στο γενικό σχολείο δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Σκοπός της εργασίας ήταν να διερευνήσει τις απόψεις των γονέων με παιδιά τυπικής ανάπτυξης, αναφορικά με τη συμπερίληψη μαθητών/τριών με διαταραχή αυτιστικού φάσματος στο γενικό σχολείο. Ειδικότερα αποτυπώνει τις γνώσεις των γονέων με παιδιά τυπικής ανάπτυξης (Τ.Α.) για τη συμπερίληψη, τη ΔΑΦ, την ύπαρξη πρότερης εμπειρίας συμπερίληψης μαθητή/τριας με ΔΑΦ στη σχολική τάξη των παιδιών τους και αναδεικνύει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της συμπερίληψης για όλα τα παιδιά, όπως και τα εμπόδια της συμπεριληπτικής διαδικασίας. Επίσης, διατυπώνονται προτάσεις ώστε να είναι η συμπερίληψη μια επιτυχημένη και αποδοτική πρακτική για όλους. Η έρευνα είναι ποιοτική και πραγματοποιήθηκε με τη χρήση της ημιδομημένης συνέντευξης. Το δείγμα αποτελούσαν 30 γονείς με παιδιά Τ.Α. από αστική και ημιαστική περιοχή. Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε τόσο η θεματική ανάλυση περιεχομένου όσο και η περιγραφική στατιστική για την παρουσίαση του υλικού που συλλέχθηκε. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες/ ουσες γνωρίζουν το περιεχόμενο του όρου συμπερίληψη, ενώ περίπου οι μισοί γνωρίζουν τον όρο ΔΑΦ και τα κύρια συμπτώματα της διαταραχής. Επίσης, λιγότεροι/ες από τους μισούς είχαν πρότερη εμπειρία συμπερίληψης μαθητή/τριας με ΔΑΦ στην τάξη του παιδιού τους. Η πρότερη εμπειρία τους χαρακτηρίζεται από όλους σχεδόν τους γονείς, θετική για τα παιδιά τους και για τα παιδιά με ΔΑΦ. Από τους γονείς που δεν είχαν προηγούμενη εμπειρία συμπερίληψης, κανένας δεν φαντάζεται ότι θα ήταν μια θετική εμπειρία. Πιστεύουν ότι μπορεί να ήταν ικανοποιητική εμπειρία αν συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις. Το σημαντικότερο όφελος της συμπερίληψης για μαθητές/τριες Τ.Α. είναι η καλλιέργεια στάσεων αποδοχής του διαφορετικού, ενώ για τους μαθητές/τριες με ΔΑΦ είναι η ευκαιρία για κοινωνικοποίηση και κοινωνική προσαρμογή. Η συμπερίληψη δεν έχει κανένα μειονέκτημα για τους/τις μαθητές/τριες Τ.Α., για τα 2/3 των γονιών της έρευνας. Κανένα μειονέκτημα δεν έχει η συμπερίληψη για τους μαθητές/τριες με ΔΑΦ για τους μισούς περίπου συμμετέχοντες/ουσες. Για τους υπόλοιπους συμμετέχοντες το σημαντικότερο μειονέκτημα είναι η ελλιπής εκπαίδευση των παιδιών με ΔΑΦ στο γενικό σχολείο ενώ για τα παιδιά Τ.Α. σημαντικότερο μειονέκτημα είναι η επιβράδυνση του ρυθμού μαθήματος με επιπτώσεις στην ακαδημαϊκή τους πρόοδο. Τα εμπόδια που αναφέρονται για τη συμπερίληψη είναι η έλλειψη ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού, η ελλιπής επιμόρφωση των εμπλεκόμενων, η κρατική υποχρηματοδότηση και η μη αποδοχή της διαφορετικότητας. Για να είναι η συμπερίληψη μια αποτελεσματική πρακτική συστήνονται α) στους γονείς παιδιών με ΔΑΦ: ενημέρωση και συνεργασία με τη σχολική κοινότητα και αποδοχή της διαφορετικότητας του παιδιού τους, έγκαιρη υποστήριξη με ειδικά προγράμματα παρέμβασης, κοινωνικοποίηση του παιδιού και διεκδίκηση αναγνώρισης των δικαιωμάτων των ατόμων με ΔΑΦ, β) στους γονείς με παιδιά Τ.Α.: ενημέρωση των ίδιων και των παιδιών τους για τις ΔΑΦ και συνεργασία με το σχολείο, γ) στο σχολείο: ενημερωτικές δράσεις για τις ΔΑΦ, συνεργατικές πρακτικές, προσλήψεις προσωπικού, εκσυγχρονισμός του τρόπου διδασκαλίας, ρύθμιση σχολικού περιβάλλοντος, και δ) για το κράτος: επιμόρφωση εκπαιδευτικών, προσλήψεις προσωπικού, χρηματοδοτήσεις για εκσυγχρονισμό υποδομών, μείωση αριθμού μαθητών στη γενική τάξη και αναθεώρηση του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών (ΑΠΣ), ίδρυση νέων δομών ειδικής αγωγής.

In recent years, the discussion on the successful implementation of inclusive programs in general schools has been growing. The population of people with Autism Spectrum Disorder (ASD) has been increased in recent decades and their attendance at mainstream schools is not a rare phenomenon. The purpose of the research was to investigate the opinions of parents with children of typical development, regarding the inclusion of students with autism spectrum disorder in the general school. In particular, it captures the knowledge of parents with typically developing children about inclusion, ASD, having previous experience of including a student with ASD in their children's classroom and highlights the advantages and disadvantages of inclusion for all children, as well as the barriers to the inclusive process. Also, suggestions are made to make inclusion a successful and efficient practice for all. The research is qualitative and was carried out using the semi-structured interview. The sample consisted of 30 parents with children typical development from urban and semi-urban area. To analyze the data, both thematic content analysis and descriptive statistics were used to present the material collected. According to the results of the research, more than half of the participants know the content of “inclusion”, while about half know the term ASD and the main symptoms of the disorder. Also, less than half had previous experience of including a student with ASD in their child's class. Their previous experience is characterized by almost all the parents as positive for their children and for children with ASD. Of the parents who had no previous experience of inclusion, none imagined it would be a positive experience. They believe that it can be a rewarding experience if certain conditions are met. The most important benefit of inclusion for typically developing children is the acceptance of diversity, while for students with ASD is the opportunity for their socialization and social adaptation. The inclusion has no disadvantage for the typically developing children, for the 2/3 of the parents. No disadvantage is included for students with ASD for about half of the participants. For the rest of the participants, the most important disadvantage is the incomplete education of children with ASD in general school, while for children with typical development is the slow learning pace which affects their academic progress. The barriers cited for inclusion are the lack of special needs teachers, insufficient training of those involved, government underfunding and non-acceptance of diversity. In order for inclusion to be an effective procedure a) parents of children with ASD are recommended; to inform and to cooperate with the school community and to accept their child's diversity, to support with special intervention programs, to socialize their child and to claim recognition of the rights of people with ASD, b) parents with typically developing children are recommended; educate themselves and their children about ASD and to cooperate with school, c) school leaders are recommended; to inform about ASD, to establish; cooperative practices, staff recruitment, modernization of the teaching method, regulation of the school environment, and d) the State should do; teacher training, staff recruitment, financing for infrastructure modernization, reduction of the number of students in the general class and change of curriculum, establishment of new special education schools.