Δια ζώσης και εξ αποστάσεως θεατροπαιδαγωγικές παρεμβάσεις σε δίγλωσσους μαθητικούς πληθυσμούς: εφαρμογή μεικτής μεθοδολογίας για τον αναγνωστικό εγγραμματισμό και τη διαχείριση των μαθησιακών δυσκολιών

Abstract

Αντικείμενο της διδακτορικής διατριβής είναι η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας μιας σειράς ολοκληρωμένων θεατροπαιδαγωγικών μεθοδολογιών για τη γλωσσική εκπαίδευση αναδυόμενα δίγλωσσων μαθητικών πληθυσμών, ηλικίας 10-12 ετών σε καιρούς κοινωνικο-υγειονομικών περιορισμών. Ειδικότερα η έρευνα είχε ως στόχο να εξετάσει την επίδραση επειγουσών εξ αποστάσεως και δια ζώσης διδακτικών παρεμβάσεων γλωσσικής εμβύθισης, που βασίζονται στο εφαρμοσμένο θέατρο και το δράμα, για τη διδασκαλία της ανάγνωσης στη νέα ελληνική ως δεύτερη γλώσσα. Μέσα από μια μεικτής μεθοδολογίας πανελλήνια έρευνα σε 388 αναδυόμενα δίγλωσσους μαθητές/τριες και 204 εκπαιδευτικούς τετάρτης, πέμπτης και έκτης τάξης του δημοτικού σχολείου, εξετάστηκε ολιστικά ο αντίκτυπος θεατροπαιδαγωγικών μεθόδων, με κύριο αυτόν του θεάτρου αναγνωστών, στη βελτίωση της αναγνωστικής αποκωδικοποίησης, της αναγνωστικής ευχέρειας, της αναγνωστικής κατανόησης, στη μείωση των αναγνωστικών λαθών, στην τροποποίηση της αναγνωστικής ικανότητας και των στρατηγικών του μαθητευομένου αναγνώστη. Επίσης εξετάστηκε η συμβολή των μεθοδολογιών αυτών στο αναγνωστικό άγχος, την ψυχοκοινωνική προσαρμογή του δίγλωσσου μαθητή, τη διαχείριση των μαθησιακών δυσκολιών και την αυτο-αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού να διδάσκει ανάγνωση είτε εξ αποστάσεως είτε εκ του σύνεγγυς. Για τη διερεύνηση των παραπάνω αξιοποιήθηκε πρώτα ημιπειραματικός σχεδιασμός μεταξύ πειραματικής ομάδας και ομάδων ελέγχου μαθητών και εκπαιδευτικών. Αυτός περιλάμβανε προμέτρηση με ένα σύνολο σταθμισμένων κλιμάκων, εξ αποστάσεως και δια ζώσης παρεμβάσεις συνολικής διάρκειας επτά εβδομάδων, μεταμέτρηση και στατιστική σύγκριση για την ανάδειξη συμπερασμάτων. Η σύγκριση μεταξύ των δύο φάσεων συνδυάστηκε με συσταδοποίηση των συμμετεχόντων για την ανάδειξη αναγνωστικών προφίλ ως προς τα διαγλωσσικά χαρακτηριστικά και τις μαθησιακές δυσκολίες των αναγνωστών, ως πρακτική προστιθέμενης αξίας για την αξιολόγηση των παρεμβάσεων. Στη συνέχεια αξιοποιήθηκαν ποιοτικά δεδομένα από ημιδομημένες συνεντεύξεις σε εκπαιδευτικούς και μαθητές, όπως επίσης και από ημερολόγια αναστοχασμού εκπαιδευτικών τα οποία αναλύθηκαν βάσει των αρχών της Εμπειρικά θεμελιωμένης θεωρίας. Σύμφωνα με τα ποσοτικά αποτελέσματα οι μέθοδοι του θεάτρου αναγνωστών και της δραματοποιημένης αφήγησης ιστοριών, ως μεθοδολογίες διδασκαλίας, βελτιώνουν την αναγνωστική ικανότητα και τις σχετικές, με αυτή δεξιότητες, τροποποιούν τις γνωστικές, μεταγνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές στρατηγικές και μειώνουν τα λάθη του δίγλωσσου αναγνώστη σε σύγκριση με την τυπική διδασκαλία, είτε αυτός αντιμετώπιζε μαθησιακές δυσκολίες είτε όχι. Επίσης συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας αίσθησης αποτελεσματικότητας για τους εκπαιδευτικούς στο να καλλιεργούν είτε εξ αποστάσεως είτε δια ζώσης τον αναγνωστικό εγγραμματισμό. Τα ποιοτικά αποτελέσματα ανέδειξαν ότι το θέατρο αναγνωστών ως μέθοδος διδασκαλίας δημιουργεί ένα αίσθημα αυτονομίας και ασφάλειας στον εκπαιδευτικό, βελτιώνει τις αναγνωστικές επιδόσεις των δίγλωσσων μαθητών του που αντιμετωπίζουν ή όχι μαθησιακές δυσκολίες και επηρεάζει θετικά τη σχολική, ψυχοσυναισθηματική και κοινωνική τους εξέλιξη. Τα ευρήματα της έρευνας υποδηλώνουν ότι η θεατροπαιδαγωγική μέθοδος, το εφαρμοσμένο θέατρο και το δράμα στην εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τον αναγνωστικό εγγραμματισμό και τη διαχείριση των μαθησιακών δυσκολιών των αναδυόμενα δίγλωσσων εκπαιδευομένων, όπως επίσης και ότι η χρήση της τεχνολογίας για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής λειτουργίας του δράματος μπορεί να είναι επωφελής όσον αφορά τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών παρεμβάσεων. Παρέχονται, τέλος, προτάσεις με εκπαιδευτικές προεκτάσεις καθώς και προτάσεις για περαιτέρω έρευνα.

The aim of the Doctoral thesis is to evaluate the effectiveness of a series of integrated drama-based methodologies for the language education of emergent bilingual 10–12-year-old student populations, in times of socio-health constraints. Particularly, the research aims on examining the impact of emergency remote and face-to-face language submersion teaching interventions based on educational drama for teaching reading in Modern Greek as a second language. Using a mixed-methodology, a nationwide survey of 388 emergent bilingual students and 204 fourth, fifth and sixth grade elementary school teachers, was conducted, and the impact of drama-based methods, with the main one being reader's theatre, was holistically examined, on improving reading decoding, reading fluency, reading comprehension, reducing reading errors, and modifying the learner reader's reading skills and strategies. The contribution of these methodologies to reading anxiety, psychosocial adjustment of the bilingual learner, management of learning difficulties and self-efficacy of the teacher to teach either digital distance or face-to-face reading using drama-based methods, were also examined. To investigate the above, a semi-experimental design between experimental group and control groups of students and teachers, was first utilized. This research design included pre-measurement with a set of psychometric scales, digital distance, and face-to-face interventions of a total duration of seven weeks, post-measurement and statistical comparison to draw conclusions. The comparison between the two phases was combined with cluster analysis of participants to elicit reader profiles, in terms of readers' cross-linguistic characteristics and learning difficulties, as a value-added practice to evaluate the interventions. Qualitative data from semi-structured interviews with both teachers and students, as well as teacher reflection journals were then used according to the principles of the Grounded Theory. According to the quantitative results, the methods of reader's theatre as well as storytelling theatre, as teaching methodologies, improve reading ability and related skills, modify cognitive, metacognitive, social and emotional strategies and reduce bilingual readers' errors, compared to standard teaching, whether they had learning difficulties or not. They also contribute to the development of a sense of efficacy for teachers in cultivating either distance or face-to-face reading literacy. The qualitative results indicate that reader's theatre as a teaching method create a sense of autonomy and security for the teacher, improve the reading performance of bilingual students with or without learning difficulties, and positively influence their academic, psycho-emotional and social development. The findings of the study suggest that theatre pedagogy, applied theatre and drama in education can be an effective tool for reading literacy and managing the learning difficulties of emergent bilingual learners, as well as that the use of technology to enhance educational drama can be beneficial in terms of improving the effectiveness of educational interventions. Finally, suggestions with educational implications are provided as well as suggestions for further research.