Η τουρκική ως γλώσσα διεθνούς επικοινωνίας στη ΝΑ Μεσόγειο: από τη γλωσσική πολιτική στη διδακτική

Abstract

Η παρούσα διατριβή, υιοθετώντας μια διεπιστημονική οπτική, εντάσσεται στα πεδία της γλωσσικής πολιτικής/γλωσσικού προγραμματισμού (ΓΠΓΠ) και της διδακτική της ξένης γλώσσας, αντλώντας συγχρόνως στοιχεία από τις διεθνείς σχέσεις. Aσχολείται συγκεκριμένα με τη γλωσσική πολιτική που ασκεί η Τουρκία για την προώθηση της τουρκικής ως γλώσσας διεθνούς επικοινωνίας, μέσα από τη συστηματική διδασκαλίας της ως ξένης γλώσσας σε παραρτήματα του Ινστιτούτου Yunus Emre (ΥΕΕ). Ακολουθώντας ανάλογη πρακτική άλλων χωρών, η τουρκική κυβέρνηση προχώρησε το 2007 στην ίδρυση του μορφωτικού αυτού ινστιτούτου, που κατά το τρέχον έτος αριθμεί 88 παραρτήματα σε 66 χώρες, αποδεικτικό τεκμήριο της ολοένα αυξανόμενης ζήτησης για τουρκομάθεια στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου αλλά και ευρύτερα. Στη διατριβή το ΥΕΕ αναλύεται ως βασικός δρων ΓΠΓΠ της Τουρκίας για τη διάδοση της τουρκικής γλώσσας στο εξωτερικό. Παράλληλα, εξετάζεται η ευρύτερη λειτουργία του ως δρώντα πολιτιστικής διπλωματίας, στο πλαίσιο των στρατηγικών ήπιας ισχύος της Τουρκίας. Πέραν της ανάλυσης του κεντρικού σχεδιασμού από πλευράς ΥΕΕ, διεξήχθη πρωτογενής ποσοτική έρευνα με δομημένα ερωτηματολόγια σε δύο φάσεις, προκειμένου να διερευνηθούν οι απόψεις των ατόμων που μαθαίνουν τα τουρκικά ως ξένη γλώσσα σε παραρτήματα του ΥΕΕ, τα κίνητρά και οι στάσεις τους απέναντι στην τουρκική γλώσσα και τη διδασκαλία της, καθώς κι απέναντι στην Τουρκία. Ως χώρες μελέτης επιλέγησαν η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Αλβανία, η Αίγυπτος και ο Λίβανος. Από την ανάλυση και στατιστική επεξεργασία των δεδομένων προκύπτουν χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με τους λόγους που ώθησαν τους/τις ερωτώμενους/ες να παρακολουθήσουν μαθήματα τουρκικής, μέσα από τον εντοπισμό κοινών στοιχείων αλλά και διαφοροποιήσεων ανά χώρα. Σε κάθε περίπτωση, η ύπαρξη του ίδιου του ΥΕΕ αναγνωρίζεται ως σημαντικό κίνητρο για την επιλογή τους, καταδεικνύοντας έτσι τη σημαντική συμβολή του στην προώθηση της τουρκικής ως διεθνούς γλώσσας επικοινωνίας και την αύξηση της δημοφιλίας της στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου όπου η Τουρκία αποτελεί σημαντικό γεωπολιτικό παράγοντα. Αν και δεν είναι εύκολο να διαγνωστεί εάν αυτή καθαυτή η συνολική λειτουργία του ΥΕΕ συμβάλλει στη διαμόρφωση θετικών αντιλήψεων για την τουρκική γλώσσα, τον τουρκικό πολιτισμό και την εικόνα της Τουρκίας στο εξωτερικό, ή οι στάσεις αυτές προϋπήρχαν σε σημαντικό βαθμό της επιλογής φοίτησης στο ΥΕΕ, γεγονός παραμένει ότι μέσω της πολυεπίπεδης δράσης του Ινστιτούτου προωθούνται αποτελεσματικά στρατηγικές ήπιας ισχύος της Τουρκίας όπως η πολιτιστική διπλωματία.