Η παραδοσιακή διατροφή στην Κρητηνία της Ρόδου ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά: μια προσπάθεια διαφύλαξής της με τη χρήση νέων τεχνολογιών

Abstract

Τα τελευταία χρόνια γίνεται συζήτηση σε παγκόσμιο επίπεδο, Ευρωπαϊκό και φυσικά τοπικό σχετικά με την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά. Η συγκεκριμένη εργασία είναι μια προσπάθεια «διαφύλαξης» αυτού του γαστρονομικού πολιτισμού ως έκφραση Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Ως «διαφύλαξη» εννοούμε «τα μέτρα που αποβλέπουν στη διασφάλιση της βιωσιμότητας της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, συμπεριλαμβανομένων του προσδιορισμού, της τεκμηρίωσης, της έρευνας, της συντήρησης, της προστασίας της προώθησης, της αξιοποίησης, της μεταβίβασης, κυρίως μέσω της τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης, καθώς και της αναζωογόνησης των διαφόρων πλευρών της κληρονομιάς αυτής» (UNESCO, 2003). Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει συμβάλει σημαντικά στην προσπάθεια για καταγραφή, προβολή και μεταβίβαση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ειδικά μέσα στην πανδημία του covid-19 αναπτύχθηκαν πολλά λογισμικά μέσα από τα οποία οι πολίτες είχαν πρόσβαση σε μουσεία, αρχαία μνημεία και άλλες μορφές πολιτιστικής κληρονομιάς. Αρχικά πραγματοποιήθηκε βιβλιογραφική ανασκόπηση μέσα από βιβλία, άρθρα, συνέδρια ξένων και Ελλήνων συγγραφέων. Η συγκεκριμένη εργασία στηρίχθηκε πάνω στην διεξαγωγή μίας ποιοτικής έρευνας μέσω της χρήσης ημι-δομημένων συνεντεύξεων έχοντας ως δείγμα ένα πλήθος κατοίκων του ορεινού χωριού της Κρητηνίας της Ρόδου. Μέσα από τη έρευνα αντλήθηκαν πληροφορίες σχετικά με τη ζωή των κατοίκων εστιάζοντας στη διατροφή τους. Πιο συγκεκριμένα ερευνήθηκε ο τρόπος με τον οποίο προμηθεύονταν και παρήγαγαν τις πρώτες ύλες αλλά κυρίως ο τρόπος με τον οποίο μαγείρευαν τα φαγητά τους οι κάτοικοι του χωριού. Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκε μια καταγραφή παραδοσιακών συνταγών, οι περισσότερες εκ των οποίων τείνουν να εξαφανιστούν με το πέρασμα του χρόνου. Όπως επίσης καταγράφηκε και ο τρόπος με τον οποίο μαγείρευαν καθώς και τα μέσα που χρησιμοποιούσαν, δηλαδή φωτιά και κάρβουνα μέσω του φούρνου ή της τσιμιάς. Εκτός από την παραδοσιακή διατροφή που ήταν και ο σκοπός της εργασίας αναδεικνύεται και η τοπική διάλεκτος του χωριού, μέσα από τις συνεντεύξεις των κατοίκων. Η έρευνα λοιπόν ανέδειξε ότι η άυλη πολιτιστική κληρονομιά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κοινοτική συμμετοχή και με την τοπική γνώση. Προέρχεται από το παρελθόν αλλά επαναπροσδιορίζεται και αναδημιουργείται συνεχώς και ζωντανά, από τα μέλη των κοινοτήτων.

Nowadays there has been a discussion in global level, European and local level of course, about the Intangible Cultural Heritage. This specific master’s thesis is an attempt to "preserve" this culinary culture as an expression of Intangible Cultural Heritage. By "preservation" we mean measures aimed at ensuring the sustainability of intangible cultural heritage, including identification, documentation, research, conservation, protection, promotion, exploitation, transfer, mainly through formal and non-formal education, as well as the revitalization of the various aspects of this heritage" (UNESCO, 2003). The evolution of technology has contributed significantly to the effort to record, display, and transfer cultural heritage. Especially during the covid-19 pandemic, lots of software were developed through which citizens had access to museums, ancient monuments, and other forms of cultural heritage. Initially, a bibliographic review was carried out among books, articles, conferences of foreign and Greek authors. This master’s thesis was based on the conduct of a qualitative research using semi-structured interviews with as a sample several residents of the mountain village of Kritinia, Rhodes. Through the research, information was gathered about the lives of the residents, focusing on their diet. More specifically, the way in which raw materials were procured and produced was investigated, but mainly the way in which the residents cooked their food. In particular, a recording of traditional recipes was carried out, most of which tend to disappear over time. Also recorded the way in which they cooked as well as the means they used, i.e. fire and coals through the oven or the fireplace. In addition to the traditional diet, which was the purpose , the local dialect of the village is revealed through the interviews of the residents. The research therefore showed that intangible cultural heritage is inextricably linked to community participation and local knowledge. It comes from the past but is redefined and recreated constantly and alive, by the members of the communities.