Κοινότητες της ιαπωνικής υπαίθρου που επαναπροσδιορίζονται μέσω της τέχνης: το παράδειγμα της Kasama

Abstract

Η παρούσα εργασία επιχειρεί να καταγράψει σημεία συνάντησης της εφαρμοσμένης κοινωνιολογίας με την τέχνη, όπως αυτά απαντώνται στο πεδίο της νεωτερικής και σύγχρονης Ιαπωνίας. Με την υπερ-αστικοποίηση και την εγκατάλειψη της υπαίθρου να αποτελούν μείζονα ζητήματα της εποχής τόσο στην Ιαπωνία, όσο και στην Ελλάδα, εξετάζονται παραδείγματα καλλιτεχνικών πρακτικών που στοχεύουν άμεσα ή έμμεσα στην ενίσχυση και αναζωογόνηση των κοινοτήτων της υπαίθρου, από τις ιστορικές κοινότητες καλλιτεχνών, ως την πρακτική συμμετοχικού σχεδιασμού machizukuri και τα φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης. Τέλος, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της επιτόπιας ποιοτικής έρευνας στην κοινότητα της Kasama γύρω από το ερευνητικό ερώτημα: Τι κάνει μια σύγχρονη κοινότητα κεραμιστών της υπαίθρου να παραμένει ανθεκτική; Από την ανάλυση των δεδομένων αναδείχθηκαν δύο μεγάλα θέματα: 1. Ο τόπος ως πλούσιο περιβάλλον και 2. Η παράδοση της μη παράδοσης. Το πρώτο θέμα εμπεριέχει τα υποθέματα-υποκατηγορίες που συνθέτουν τον πλούτο του τόπου: α. φυσικό τοπίο και πόροι, β. κοινωνικό περιβάλλον, γ. προσβασιμότητα και δ. πολιτισμικό κεφάλαιο. Το δεύτερο θέμα συνίσταται επίσης σε 4 επί μέρους θέματα: α. γλυκιά ελευθερία, β. κάτι για όλους, γ. διαφορετικότητα και αποδοχή, δ. αναγκαίο να αλλάζουμε. Όλα τα θέματα και τα υποθέματα μαζί συνθέτουν εντέλει ένα υπερ-θέμα, που διατρέχει όλη την αφήγηση για τον τόπο: η Κασάμα ως ανοιχτή κοινότητα. Τα ευρήματα τέμνουν σε μεγάλο βαθμό τη σύγχρονη θεωρία για το ρόλο της τέχνης στην αναζωογόνηση και ανθεκτικότητα κοινοτήτων της υπαίθρου και μελλοντικά μπορούν να ελεγχθούν σε και να αξιοποιηθούν από αντίστοιχες κοινότητες σε άλλα πολιτισμικά και κοινωνικά πλαίσια.

This paper attempts to document the points of encounter between applied sociology and art, as they occur in the field of modern and contemporary Japan. With over-urbanization and rural abandonment being major contemporary issues in both Japan and Greece, examples of artistic practices that directly or indirectly aim to strengthen and revitalize rural communities are examined, from historical artist communities, to machizukuri participatory planning practice and contemporary art festivals. Finally, the results of the on-spot qualitative research in the Kasama community are presented, around the research question: What makes a contemporary rural ceramicist community resilient? Two major themes emerged from the data analysis: 1. The place as a rich environment and 2. The tradition of non-tradition. The first theme contains the sub-themes-sub-themes that make up the richness of place: a. Natural landscape and resources, b. social environment, c. accessibility and d. cultural capital. The second theme also consists of 4 sub-themes: a. sweet freedom, b. something for everyone, c. diversity and acceptance, d. the need to change. All the themes and sub-themes together ultimately make up a super-theme that runs through the entire narrative about the place: Κasama as an open community. The findings largely intersect with contemporary theory on the role of art in the revitalization and resilience of rural communities and in the future can be tested in and utilized by communities in other cultural and social contexts.