Στοιχεία για τις φαρασιώτικες ποικιλίες: ιστορική και κοινωνιογλωσσική διερεύνηση

Abstract

Η παρούσα εργασία σχετίζεται με τη μελέτη των μικρασιατικών ελληνικών γλωσσικών ποικιλιών της Καππαδοκίας. Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα επικεντρώνεται στο γλωσσικό ιδίωμα που χρησιμοποιούσαν στο χωριό Βαρασός και σε γειτονικούς οικισμούς, και το οποίο είναι γνωστό με τον συμπεριληπτικό όρο «Φαρασιώτικα», πριν από την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών το 1923. Αρχικά, συγκεντρώνονται και παρουσιάζονται τα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με την ιστορική, διοικητική και κοινωνικοπολιτική δομή των μικρασιατικών αυτών οικισμών. Στη συνέχεια, γίνεται ιστορική αναφορά στο γλωσσικό ιδίωμα και γλωσσική περιγραφή του με βάση τη μνημειώδη μονογραφία του Richard Dawkins στις αρχές του 20ού αιώνα, καθώς και δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί από τη νεότερη έρευνα. Τη ραχοκοκαλιά της εργασίας αποτελεί η συγκριτική προσέγγιση, σε φωνολογικό, μορφολογικό και συντακτικό επίπεδο, της μετάφρασης στο φαρασιώτικο ιδίωμα αποσπασμάτων του κατά Λουκά Ευαγγελίου από τον P. A. de Lagarde και κειμένων του R. Dawkins (τα οποία αποτελούν καταγραφές παραμυθιών της φαρασιώτικης λαογραφίας), σε αντιδιαστολή με διορθώσεις «επί το ορθό» σε αυτά του Βαρασιώτη λόγιου παπά-Θεόδωρου Θεοδωρίδη. Στόχος της σύγκρισης είναι ο εντοπισμός ομοιοτήτων και διαφορών μεταξύ των τριών λογίων, έτσι ώστε να αναδειχτεί η ενδοδιαλεκτική διαφοροποίηση στις ποικιλίες που ομιλούνταν στην περιοχή των Φαράσων. Τέλος, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της κοινωνιο-γλωσσολογικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε, μέσω της διεξαγωγής συνεντεύξεων με Φαρασιώτες β΄ και γ΄ γενιάς. Συζητούνται οι απαντήσεις των συνεντευξιαζόμενων ως προς συγκεκριμένα γλωσσικά χαρακτηριστικά, με έμφαση στο εάν οι διαφορετικοί τύποι συνδέονται από τους/τις ίδιους/ες με κρίσεις περί «ορθότερης/καλύτερης/αυθεντικότερης» φαρασιωτικής ποικιλίας.