Οι αναπαραστάσεις ατόμων με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας σε εικονογραφημένα βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης παιδικής λογοτεχνίας

Abstract

Στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Μοντέλα Παρέμβασης στην Ειδική Αγωγή» του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, εκπονήθηκε η παρούσα διπλωματική εργασία. Το θέμα της πραγματεύεται τις αναπαραστάσεις ατόμων με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (Δ.Ε.Π.Υ.) μέσα από εικονογραφημένα κείμενα ελληνικής και μεταφρασμένης παιδικής λογοτεχνίας. Η επιλογή του θέματος βασίστηκε σε προσωπικά ερευνητικά ενδιαφέροντα που αφορούν τόσο το πεδίο της Δ.Ε.Π.Υ., όσο και της εικονογραφημένης παιδικής λογοτεχνίας.

Ως κύριος σκοπός της έρευνας ορίστηκε η διερεύνηση και η ανάλυση των αναπαραστάσεων της Δ.Ε.Π.Υ. μέσα από το κείμενο αλλά και την εικονογράφηση ελληνικών και μεταφρασμένων παιδικών βιβλίων. Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι της εργασίας περιλαμβάνουν τη διερεύνηση της αναπαράστασης του χαρακτήρα σε επίπεδο χαρακτηριστικών και συμπτωματολογίας, της αλληλεπίδρασης του χαρακτήρα με Δ.Ε.Π.Υ., τόσο με το άμεσο αλλά και με το ευρύτερο κοινωνικό του περιβάλλον και των χαρακτηριστικών που του αποδίδονται με βάση τη διαταραχή του. Επίσης, επιδιώχθηκε να εξεταστεί εάν η λογοτεχνική απεικόνιση του χαρακτήρα με τη συγκεκριμένη διαταραχή συνάδει με την πραγματικότητα, κατά πόσο, δηλαδή, παρουσιάζεται ρεαλιστικά η Δ.Ε.Π.Υ. και τα επιμέρους στοιχεία που την πλαισιώνουν, με βάση πάντα τη διεθνή βιβλιογραφία.

Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 13 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης παιδικής λογοτεχνίας, τα οποία μελετήθηκαν ακολουθώντας όλα τα κριτήρια ποιοτικής έρευνας και χρησιμοποιώντας την ερευνητική μέθοδο ανάλυσης περιεχομένου, με στόχο την ενδελεχή ανάλυση τόσο του λεκτικού, όσο και του εικονικού στοιχείου των βιβλίων.

Μέσα από την έρευνα της παρούσας εργασίας προκύπτει ότι οι αναπαραστάσεις της Δ.Ε.Π.Υ. στα βιβλία εικονογραφημένης παιδικής λογοτεχνίας του δείγματος παρουσιάζονται σε μεγάλο βαθμό ρεαλιστικά. Οι συγγραφείς αποτυπώνουν με εύληπτο τρόπο τα πυρηνικά συμπτώματα και τα τυπικά χαρακτηριστικά της διαταραχής, την ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων του χαρακτήρα με τον κοινωνικό του περίγυρο και τις στερεοτυπικές αντιλήψεις που υπάρχουν για τα άτομα με τη συγκεκριμένη διαταραχή, δημιουργώντας σημεία ταύτισης ανάμεσα στους χαρακτήρες των βιβλίων και τους αναγνώστες.